Janosikowe
Czym jest Janosikowe?
Janosikowe to potoczna nazwa subwencji wyrównawczej przekazywanej na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, które charakteryzują się gorszą sytuacją finansową niż średnia krajowa. Subwencja działa na zasadzie mechanizmu poziomej redystrybucji dochodów jednostki samorządu terytorialnego. Mechanizm został wprowadzony w 2003 roku jako podatek naliczany z nadwyżki dochodów jednostki względem średniej krajowej. Wpłaty są obowiązkowe i są dokonywane do budżetu państwa przez jednostki samorządu terytorialnego mające wyższe niż przeciętne dochody. Stanowią one część rezerwy celowej generującej wysokość subwencji ogólnej, która z kolei jest przekazywana proporcjonalnie do potrzeb jednostkom mającym niższe niż średnia krajowa dochody. Wysokość janosikowego jest obliczana na podstawie danych pochodzących sprzed dwóch lat w stosunku do bieżącego roku budżetowego. W przypadku gmin uwzględniane są dochody z podatków lokalnych oraz wpływy z tytułu udziału w podatkach dochodowych.
Według analizy Aesco Group w ponad 60 samorządach "janosikowe" odpowiada za co najmniej 5% dochodów bieżących. Największymi beneficjentami systemu (dane z 2021 roku) były powiaty suwalski i grudziądzki, które bez “janosikowego” straciłyby ponad 15% swoich dochodów bieżących. Z kolei województwo podlaskie bez “janosikowego” straciłoby przeszło 10% budżetu bieżącego - najwięcej wśród województw. "Janosikowe" to zatem narzędzie służące ograniczaniu rozwarstwiania się społeczeństwa i spójności gospodarczej całego kraju, na którym korzystają mieszkańcy gmin poszkodowanych brakiem np. instytucji administracji rządowej lub samorządowej.