Wrocławska WUWA (z niemieckiego Wohnung und Werkraum Ausstellung - „mieszkanie i miejsce pracy”) do dziś uchodzi za ikoniczny, wzorcowy model osiedla. Znajduje się za Halą Stulecia i stanowi doskonale zachowaną perełkę wrocławskiego modernizmu, która cieszy się popularnością wśród turystów z całego świata. Osiedle najbardziej niszczało w okresie PRL, jednak obecnie odnowione, służy jako ważne miejsce spotkań, cyklicznie organizowanych wydarzeń, festiwali, wykładów, warsztatów oraz spacerów architektonicznych. Pomimo upływu lat, osiedle nadal stanowi znaczącą inspiracją dla tworzenia współczesnych koncepcji mieszkaniowych.

Historia eksperymentalnego osiedla WUWA sięga 1929 roku, kiedy to śląski związek Deutscher Werkbund w dzielnicy Dąbie w pobliżu parku Szczytnickiego (obecne ulice Tramwajowa, Edwarda Dembowskiego, Mikołaja Kopernika i Zielonego Dębu) oraz na terenach targowych przylegających do Hali Stulecia postanowił zorganizować wystawę mieszkaniową. Zaangażowali się w nią zarówno awangardowi, jak i umiarkowani architekci i projektanci, będący lokalnymi działaczami Werkbundu. Celem wystawy było zaprojektowanie szybkich w budowie, tanich, modelowych, małych i średnich mieszkań, nowej formy domów, uwzględniając aspekty technologiczne w oparciu o założenie, że każdy użytkownik, pomimo niewielkiego metrażu, powinien otrzymać własne pomieszczenie do spania, odizolowane od innych. W centrum zainteresowania pojawił się człowiek i jego potrzeby. Osiedle zaprojektowano niejednorodnie, łącznie powstało 37 obiektów, których budowę zrealizowano w rekordowym czasie - w ciągu trzech miesięcy. Budynki wyposażono w zorganizowane tereny rekreacyjne, ogrody przydomowe, luksusową restaurację oraz modelowe przedszkole. Charakterystycznymi elementami architektonicznymi, stanowiącymi nowość na miarę ówczesnych czasów, były: lekka konstrukcja, jasne pomieszczenia, mniejsze i bardziej funkcjonalne meble, duże okna oraz balkony, z których rozpościerał się widok na ogrody i park. Minimalistyczne mieszkania dedykowano przede wszystkim osobom pracującym i młodym małżeństwom.

Po zakończeniu wystawy przez 10 lat osiedle zamieszkiwane było przez osoby związane z Werkbundem. Podczas II wojny światowej WUWA nie odniosła żadnych znaczących obrażeń. Za czasów PRL jednak jej stan z roku na rok znacząco się pogarszał, zarówno przez brak środków finansowych. jak i brak świadomości władz, jak wielką wartość dla przyszłych pokoleń mają te budynki. Po szkodliwych modyfikacjach na własną rękę ówczesnych właścicieli prywatnych (m.in. wyburzeniu jednego z domów) i pożarze przedszkola, w 2006 roku miasto Wrocław zdecydowało się na objęcie ochroną osiedla. Właściciela działki zobowiązano do odbudowania budynku zgodnie z przedwojennymi planami, co udało się zakończyć sukcesem w styczniu 2014 roku. W 2020 roku wszystkie osiedla Werkbundu, w tym WUWA, otrzymały Znak Dziedzictwa Europejskiego, przyznany przez Komisję Europejską.

Obecnie Wrocław szczyci się pierwszym w Polsce programem ratowania całego zespołu modernistycznej architektury. Z inicjatywy prezydenta miasta, mieszkańcy osiedla otrzymują dofinansowanie na remont poszczególnych obiektów. Aktualnie świadomość społeczna związana z WUWĄ jest regularnie zwiększana poprzez organizację różnego rodzaju wykładów, warsztatów i spacerów architektonicznych po wystawie mieszkaniowej. Poza architekturą w skali 1:1, turyści oraz mieszkańcy mogą podziwiać makietę WUWY oraz spotkać się przy kawie lub herbacie w klimatycznej WUWA Cafe. Wiele inicjatyw studenckich chętnie włącza osiedle w realizację własnych działań projektowych, co miało miejsce m.in. podczas warsztatów OSSA (Ogólnopolskie Spotkania Studentów Architektury). W ramach uczczenia pamięci i podkreślenia znaczenia miejsca, we wrocławskich Nowych Żernikach powstaje osiedle nazwane WUWA2, które ma nawiązywać do poprzednika, dostosowując nowoczesne projektowanie do obecnych realiów.

Ściągnij PDF