Plac Centralny w Warszawie
Miasto: Warszawa
Data utworzenia: 23 kwietnia 2022 15:58
Klątwa Stalina
Przed II wojną światową teren obecnego Placu Defilad i Pałacu Kultury i Nauki był niezwykle gęsto zabudowany. Zdecydowana większość tej zabudowy uległa zniszczeniu podczas powstania warszawskiego. Jednak nawet to co przetrwało, niezachowane zostało na bardzo długo. Już w 1955 roku bowiem zakończyła się trzyletnia budowa PKiN, poprzedzona metodycznym zrównywaniem z ziemią kwadratu między ul. Marszałkowską, Al. Jerozolimskimi oraz przedłużeniami ulic Emilii Plater (ówcześnie kończyła się ona na Al. Jerozolimskich, z uwagi na tereny kolei po ich drugiej stronie) i Świętokrzyskiej (która zakończona była skrzyżowaniem z ulicami Bagno i Wielką tuż za przecięciem Marszałkowskiej). Pusta przestrzeń wokół Pałacu miała podkreślać wielkość i monumentalizm „daru narodu radzieckiego” - nie planowano zabudowania jej.
Mimo, że zmieniały się władze i ustroje, a nawet same funkcje placu, to jego charakter pozostawał taki sam. Była to pusta przestrzeń w samym centrum miasta, niezależnie od tego czy mieściły się w niej parking, stragany czy odbywały defilady lub pochody pierwszomajowe. Jest to tym bardziej dziwne, że ich lokalizacja predestynuje działki na Placu Defilad do bycia jednymi z najdroższych w całej Polsce. Ten zastój w zagospodarowaniu placu miałby być powodowany tzw. „Klątwą Stalina”.
Otoczenie placu
W 2010 roku uchwalony został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla rejonu Pałacu Kultury i Nauki, który wyznaczył m.in. kształt i otoczenie przyszłego Placu Centralnego. Na północnym i południowym jego krańcu stanąć miały budynki o wysokości od 24 do 26 m o funkcjach kulturalnych i usługowych. Utworzenie relatywnie niewielkiego (w stosunku do poprzedniego) placu, otoczonego przyciągającą wzrok architekturą miało za zadanie złagodzić wrażenie dominacji PKiN nad okolicą.
Pomysł wybudowania na tym terenie Muzeum Sztuki Nowoczesnej był znany już wcześniej. W 2007 roku odbył się bowiem konkurs architektoniczny na jego koncepcję. Zwycięska praca Christiana Kereza nie została jednak nigdy zrealizowana.
W 2014 roku na projektanta budynków MSN wybrany został w trybie negocjacji z ogłoszeniem Thomas Phifer. Architekt zaproponował jednak nie jeden, ale dwa budynki - muzeum i teatr. I tak od 2019 roku realizowany jest zaprezentowany rok wcześniej przez Thomas Phifer and Partners projekt MSN, a gmach Teatru Rozmaitości oczekuje obecnie (kwiecień 2022 roku) zakończenia przetargu na wyłonienie generalnego wykonawcy robót budowlanych.
Obowiązująca koncepcja
W 2017 roku władze Warszawy ogłosiły konkurs na zaprojektowanie Placu Centralnego. Jeszcze w tym samym roku ogłoszono jego wyniki i zaprezentowano pięć zwycięskich prac. Spośród nich, po przeprowadzeniu konsultacji społecznych, zdecydowano się wybrać koncepcję A-A Collective.
Najważniejszym założeniem koncepcji jest próba stworzenia terenu łączącego funkcję parku i placu miejskiego z możliwością organizowania wielkich eventów. W przestrzeni placu dominować będzie zieleń poprzecinana alejkami biegnącymi wzdłuż siatki przedwojennych ulic, a dawna Trybuna Honorowa zmienić ma się w scenę dla przyszłych wydarzeń. Warto nadmienić, że taki przebieg chodników wzbudził kontrowersje, gdyż sprawia, że wejście do PKiN przestanie wyznaczać oś symetrii placu.
Ponadto pojawić ma się także sadzawka, zaś po przeciwnej stronie od zespołu budynków zaprojektowanych przez Phifera znajdzie się tymczasowy pawilon o stalowej konstrukcji oraz, także tymczasowy, zagajnik. Oba mają zostać w przyszłości zastąpione przez docelowe budynki tworzące południową pierzeję placu.
W 2019 roku ogłoszono pomysł
Nowego Centrum Warszawy, pod który podpięta została koncepcja Placu Centralnego, jak i MSN oraz TR Warszawa.
Wizualizacje Placu Centralnego
