Miejska akupunktura
Miejska akupunktura (ang. urban acupuncture) to jedna z teorii projektowania urbanistycznego, która opiera się na założeniu, że interwencje w przestrzeni na poziomie lokalnym, mało spektakularne, mogą skutecznie oddziaływać na przestrzeń całego miasta. Nawiązanie do chińskiej tradycji akupunktury ma podkreślać punktowość działań i ich niewielką widoczność w przestrzeni publicznej. Za twórcę tej koncepcji uznaje się katalońskiego architekta Manuela de Solà-Morales i Rubió, a dalszy jej rozwój zawdzięcza się fińskim, tajwańskim czy brazylijskim środowiskom naukowym i politycznym.
Generalne założenia
Główne zasady działania poprzez miejską akupunkturę to:
- Zmiany muszą być wysoce dopasowane do konkretnego problemu, obszaru.
- Efektywniejsze od wielkich projektów rehabilitacji urbanistycznej są projekty lokalne, małe inwestycje o organicznym sposobie oddziaływania.
- Działania w przekształcanej przestrzeni muszą charakteryzować się wysoką elastycznością wobec przyszłych użytkowników.
- Tymczasowa architektura, wystawy, krótkotrwałe działania społeczne itp. budują silne społeczności lokalne, które dbają o trwałość wprowadzonych ulepszeń.
- Zasady zrównoważonego rozwoju muszą być przestrzegane.
- Miasto to żywy, dynamiczny i skomplikowany organizm.
- Wszelkie projekty należy planować jako maksymalnie demokratyczne, w pełni wykorzystujące potencjał mieszkańców, uwalniające twórczą wolność uczestników procesu (projektowanie partycypacyjne).
Miejska akupunktura a społeczności lokalne
Ideą miejskiej akupunktury jest absolutna lokalność działań, która w ogólnej sumie ma dawać wymierne efekty docelowo w całym mieście, dzielnicy itd. W związku z tym, w procesie projektowania mieszkańcy stają się nie tylko równorzędnym partnerem, ale współpraca z nimi staje się celem samym w sobie. Zaangażowani w zmianę mieszkańcy, będą działali jako katalizator przeobrażeń w innych obszarach. Oczywiście, aby lokalna społeczność stała się adwokatem i promotorem wprowadzonych zmian, muszą być one oceniane w pełni pozytywnie. Aby to osiągnąć w miejskiej akupunkturze stosuje się zasady projektowania partycypacyjnego, czyli dokładne analizy na poziomie lokalnym, ciągły proces opiniujący wprowadzane zmiany oraz działanie (czasowo) w nieformalnym, pozaprawnym modelu.
Przykłady zastosowania miejskiej akupunktury
System szybkiego autobusu miejskiego (Bus Rapid Transit) w Kurytybie w Brazylii pozwolił na osiągnięcie efektu dla transportu publicznego na poziomie rozbudowanej sieci metra w cenie zbliżonej do 5% rozwiązania uwzględniającego metro, dzięki niewielkim inwestycjom i zmianie organizacji ruchu.
Parki kieszonkowe w Łodzi realizowane w ramach programów rewitalizacji obszarów śródmiejskich pozwoliły uzupełnić wyraźne braki w dostępności do terenów zieleni mieszkańcom centrum. Inwestycje były niskokosztowe, ale efekty widoczne i mobilizujące do tworzenia kolejnych, podobnych enklaw przyrody np. ze środków budżetu obywatelskiego.
Przydatne informacje
Materiały źródłowe
- https://sztuka-architektury.pl/article/540/miejska-akupunktura
- https://en.wikipedia.org/wiki/Urban_acupuncture
- https://www.archdaily.com/tag/urban-acupuncture
- https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/28595/file/suwFiles/SchneiderSkalskaG_AkupunkturaUrbanistyczna.pdf
- https://culture.pl/pl/tworca/jaime-lerner
- https://kampaniespoleczne.pl/wygodna-prawda-o-autobusach-w-kurytybie/