Elbląg

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Elbląg bierze udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Elbląg w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Elbląg uczestniczy w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast oraz szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Elbląga realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Elbląg w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego” odwołują się do 12. i 8. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Wzrost gospodarczy i dobra praca. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Elbląga wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Elbląga.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez miasto Elbląg działań w Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 8. Wzrost gospodarczy i dobra praca

1.1. Krótka charakterystyka miasta

Elbląg jest dynamicznie rozwijającym się miastem na prawach powiatu w województwie warmińsko-mazurskim, ośrodkiem przemysłowym, akademickim i kulturalnym, atrakcyjną bazą wypadową dla turystów. Elbląg to ośrodek przemysłu ciężkiego (produkcja śrub napędowych do statków i General Electric z Zakładem Metalurgicznym i Zakładem Turbin), przemysłu spożywczego (browar wchodzący w skład Grupy Żywiec), przemysłu meblarskiego, również turystycznego (Kanał Elbląski z pochylniami).

Rycina 1. Elbląg (źródło: UM w Elblągu)

Elbląg jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie dróg o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym: drogą krajową nr 7 Gdańsk – Warszawa i drogą nr 22 do Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej. Znajduje się tu morskie przejście graniczne, co w powiązaniu z bliskością portów Gdańska, Gdyni i lotniska w Gdańsku Rębiechowie otwiera miasto także na kraje skandynawskie. Miasto leży nad rzeką Elbląg, uchodzącą do Zalewu Wiślanego, na zachodnich zboczach Wysoczyzny Elbląskiej, będących najwyższą częścią Pobrzeża Warmińskiego (197 m n.p.m.). Ciekawostką jest to, że Elbląg leży w pobliżu najniżej naturalnie położonego miejsca w Polsce (1,5 m p.p.m.), związanego z najżyźniejszymi glebami kraju – w pobliżu równinnych Żuław.

Mocną stroną Elbląga jest potencjał turystyczny, jednak nie do końca wykorzystany. Położenie nad rzeką Elbląg czyni miastem dostępnym dla turystyki wodnej. Na terenie miasta znajdują się mariny, przystanie motorowodne i kajakowe. Bliskość unikatowego Kanału Elbląskiego z pochylniami, Zalewu Wiślanego i Zatoki Gdańskiej stwarzają możliwości rozbudowy oferty turystycznej. Kanał Elbląski został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2011 roku. Jest dziewiętnastowiecznym arcydziełem budownictwa wodnego, obiektem techniki o bardzo dobrze zachowanej i wciąż użytkowanej historycznej strukturze. W Elblągu mieści się również największy polski port Zalewu Wiślanego: Port Morski Elbląg. Na terenie miasta działa podstrefa Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Elbląg ma bogatą historię związaną z rezydowaniem na tych ziemiach od XIII wieku zakonu krzyżackiego. W XIX wieku Elbląg zaczął przeradzać się w ośrodek przemysłowy, administracyjny i wojskowy. Ważnym działem przemysłu pozostawała budowa statków. Dużą rolę w tej dziedzinie odegrał Ferdinand Schichau, który w 1837 roku otworzył fabrykę maszyn, a w 1854 – stocznię. W 1852 roku uruchomiono w Elblągu połączenie kolejowe, co stało się kolejnym bodźcem rozwojowym miasta.

Na terenie miasta znajduje się kilka wielkopowierzchniowych form ochrony przyrody, związanych z położeniem na Wysoczyźnie Elbląskiej. Są to Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej charakteryzujący się dużą różnorodnością szaty roślinnej, bogatą rzeźbą terenu i zróżnicowaniem siedlisk przyrodniczych, Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej – Zachód oraz, na niewielkiej powierzchni w granicach gminy, obszar Natura 2000 „Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej”. Ponadto występują tu 62 pomniki przyrody. Lasy stanowią 30% obszaru gminy.

Miasto zamieszkuje 118 582 osób (BDL GUS, 2020). W latach 2002-2021 liczba mieszkańców zmalała o 7,9%. W 2020 roku Elbląg miał ujemny przyrost naturalny i ujemne saldo migracji. W 2020 roku 59,1% mieszkańców Elbląga było w wieku produkcyjnym, 16,4% w wieku przedprodukcyjnym, a 24,5% mieszkańców było w wieku poprodukcyjnym.

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju miasta

Wizja miasta po roku 2020 zapisana w Strategii rozwoju Elbląga 2020+ zgodnie z hasłem przewodnim brzmi: „Elbląg w formie”, czyli nowoczesne, otwarte na świat miasto wykorzystanych szans, pełne ludzkich aspiracji, kreatywności i przedsiębiorczości – miasto innowacyjne. Elbląg, realizując politykę spójności, stawia na rozwój zrównoważony, w którym promuje się gospodarkę oszczędzającą zasoby, zieloną i konkurencyjną. W planach rozwoju miasta do roku 2020 władze zaplanowały m.in. osiągnięcie pakietu 20/20/20 w zakresie klimatu i energetyki – zmniejszenie emisji CO₂ o 20%, zwiększenie udziału OZE do 20% i poprawę efektywności energetycznej o 20%.

Jako cel główny strategii przyjęto: Rozwój społeczno-gospodarczy Elbląga i jego obszaru funkcjonalnego, bazujący na wysokiej jakości kapitale ludzkim i innowacyjności firm. Tak sformułowany cel ukierunkowuje działania władz lokalnych oraz instytucji i organizacji zaangażowanych w rozwój Elbląga na następujące zagadnienia:

• rozwój społeczno-gospodarczy, 
• Elbląg i jego obszar funkcjonalny,
• kapitał ludzki,
• innowacyjność firm.

Realizacja celu głównego strategii będzie możliwa dzięki działaniom podjętym w ramach następujących czterech celów strategicznych:

• Wzrost konkurencyjności wyspecjalizowanej gospodarki,
• Wysokiej jakości kapitał społeczny,
• Nowoczesna infrastruktura, oparta o innowacje,
• Integracja Elbląskiego Obszaru Funkcjonalnego.

Zarówno cel główny, jak i zakres celów strategicznych realizują założenia Celu 8. Agendy 2030. Cel 12. jest natomiast realizowany pośrednio praktycznie w każdym z tych zagadnień poprzez przechodzenie na typ gospodarki innowacyjnej, wyspecjalizowanej i zintegrowanej.

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 8. Wzrost gospodarczy i dobra praca z punktu widzenia Elbląga

Jednym z priorytetów strategii rozwoju Elbląga jest ochrona środowiska. Miasto od kilku lat realizuje zadania wpisujące się w ideę gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Ostatnie i planowane projekty elbląskiej spółki miejskiej, tj. Zakładu Utylizacji Odpadów w Elblągu (ZUO Elbląg), w zakresie gospodarki odpadami i edukacji ekologicznej zawierały kluczowe działania w celu realizacji zrównoważonego rozwoju miasta. Władze samorządowe miasta pragną wypracować najwyższe standardy ochrony środowiska przez budowę odpowiedniej infrastruktury oraz wykształcenie odpowiedzialnej i świadomej ekologicznie lokalnej społeczności. Zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi miasta będzie możliwe, jeśli poprzez edukację ekologiczną Elbląg wypracuje odpowiednie praktyki oraz nawyki gospodarowania odpadami wśród mieszkańców, a także umożliwi dostęp do innowacyjnej infrastruktury podnoszącej standardy ochrony środowiska. W najbliższych latach Elbląg planuje realizację kolejnych działań zarówno w zakresie rozwoju infrastruktury, jak i działań promocyjnych oraz edukacyjnych w ramach GOZ.

Rozdział 3. Droga Elbląga do doskonałości w realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 8. Wzrost gospodarczy i dobra praca

3.1. Działania miasta w drodze do realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 8. Wzrost gospodarczy i dobra praca

Elbląg realizuje cele związane z ideą gospodarki w obiegu zamkniętym m.in. za pośrednictwem spółki miejskiej Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., której głównym zadaniem jest odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych na terenie objętym systemem i edukacja ekologiczna mieszkańców. Zakład wykorzystuje technologię mechaniczno-biologicznego przetwarzanie odpadów (MBP). W latach 2009-2012 spółka zrealizowała projekt „Racjonalizacja systemu gospodarki komunalnej i rekultywacja składowisk odpadów w Elblągu”, wykorzystując najlepsze osiągniecia technologiczne zagospodarowania odpadów i doświadczenia innych krajów. W roku 2015 w ramach modernizacji doposażono instalację sortowni, a w 2020 roku rozpoczęto pracę nad pozyskaniem środków na modernizację istniejącej kompostowni. Obecnie trwa realizacja projektu „Modernizacja instalacji MBP w celu prowadzenia recyklingu organicznego oraz przygotowania do dalszych procesów strumienia odpadów zebranych selektywnie”. Przebudowa infrastruktury zakładu ma się przyczynić do osiągnięcia kolejnych celów poprawy stanu środowiska i podniesienia efektywności działania instalacji. ZUO praktycznie od początku istnienia edukuje mieszkańców w zakresie zasad segregowania odpadów i szeroko pojętej ochrony środowiska np. ochrony powietrza (redukcji spalin, zapobiegania spalaniu odpadów w piecach domowych, inwestycji w ekologiczne i odnawialne źródła energii), zapobiegania powstawaniu odorom, oszczędzania wody pitnej itp. W celu realizacji działań edukacyjnych zakład stworzył i pozyskał atrakcyjne narzędzia i materiały edukacyjne.

W ramach Celu 12. Elbląg przeprowadził:

• projekt „Racjonalizacja systemu gospodarki komunalnej i rekultywacja składowisk odpadów w Elblągu” – cz. 1, cz. 2 na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów przy ul. Mazurskiej 42 w Elblągu – w latach 2009-2012; celem przedsięwzięcia było stworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami dla obszaru określonego w Programie Gospodarki Odpadami Województwa Warmińsko-Mazurskiego jako Regionalny Obszar Gospodarki Odpadami poprzez rozbudowę i unowocześnienie Zakładu Utylizacji Odpadów, rozbudowę systemu selektywnej zbiórki odpadów, wdrożenie programu edukacji ekologicznej oraz rekultywację nieczynnego składowiska w Gronowie Górnym; przedsięwzięcie w sposób kompleksowy uporządkowało i unowocześniło system gospodarki odpadami na obszarze miasta Elbląga i pięciu gmin powiatu elbląskiego: Elbląg, Gronowo Elbląskie, Markusy, Milejewo, Tolkmicko; w ramach tych zadań na terenie zakładu powstały nowe obiekty: sortownia odpadów zmieszanych i pochodzących z selektywnej zbiórki, obiekty procesu kompostowania i stabilizacji odpadów biodegradowalnych, obiekt doczyszczania i konfekcjonowania odpadów tworzyw sztucznych, obiekt przygotowania komponentów paliwa alternatywnego, przerobu odpadów wielkogabarytowych, magazynowania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, magazyn wyrobów gotowych;

Rycina 2. Instalacja do sortowania odpadów, PSZOK, ZUO Elbląg z lotu ptaka (źródło: ZUO Elbląg)

• projekt „Zakup urządzeń specjalistycznych do segregacji odpadów w ZUO Elbląg” – doposażenie instalacji – w 2015 roku;

Rycina 3. Doposażenie instalacji w sortowni odpadów w 2015 roku (źródło: ZUO Elbląg)

• organizację dwunastu edycji Elbląskich Dni Recyklingu do 2019 roku; w poprzednich latach ZUO Elbląg było współorganizatorem Pasłęckich i Braniewskich Dni Recyklingu;

Rycina 4. Elbląskie Dni Recyklingu w 2019 roku (źródło: ZUO Elbląg)

• produkcję filmu animowanego „Gagatki odpadki”, cz. 1, cz. 2 promującego segregowanie odpadów oraz recykling;

Rycina 5. Okładka płyty do filmu „Gagatki odpadki”, cz. 2 (źródło: Archiwum SQM Studio Mączyński Pietrowski sp.j. w Poznaniu)

• wydanie komiksu „Piekarczyk znów o Elbląg walczy” z wykorzystaniem elbląskiej legendy o Piekarczyku i zasadami segregacji odpadów.

Rycina 6. Okładka komiksu „Piekarczyk znów o Elbląg walczy” z zasadami segregowania odpadów (źródło: Abrys Sp. z o.o. w Poznaniu)

• udostępnienie na stronie www.zuoelblag.pl/edukacja ekologiczna gry multimedialnej do treningu segregowania odpadów: „Umieść w koszu odpady” opracowanej w ramach projektu Organizacji Odzysku Opakowań REKOPOL S.A. „Kultura segregacji”;

Rycina 7. Gra multimedialna autorstwa Organizacji Odzysku Opakowań REKOPOL S.A.; www.zuoelblag.pl

(źródło: Organizacja Odzysku Opakowań „REKOPOL” S.A. w Warszawie)

• organizację warsztatów recyklingowych w ramach akcji Sprzątanie Świata Urzędu Miejskiego w Parku Leśnym Bażantarnia;

Rycina 8. Warsztaty recyklingowe w Parku Leśnym Bażantarnia (źródło: ZUO Elbląg)

• ustanowienie rekordu Polski na najdłuższą lekcję ekologiczną w trakcie akcji Urzędu Miasta w Elblągu Sprzątanie Świata w 2019 roku;

Rycina 9. Sprzątanie Świata 2019 z Rekordem Polski (źródło: UM w Elblągu, ZUO Elbląg)

• udział jako partner w Ekologicznym Festiwalu On-line „EKOfeston” kierowanym do dzieci i młodzieży w kraju;

Rycina 10. Ekologiczny Festyn Online EKOfeston (źródło: Abrys Sp. z o.o. w Elblągu)

• organizację zajęć edukacyjnych z zakresu zasad segregowania odpadów i gospodarki obiegu zamkniętego z wycieczką po ścieżce edukacyjnej na terenie zakładu dla dzieci i młodzieży z placówek edukacyjnych oraz innych grup zorganizowanych;

Rycina 11. Zajęcia edukacyjne w Zakładzie Utylizacji Odpadów w Elblągu (źródło: ZUO Elbląg)

• produkcję filmu dokumentalnego o zakładzie promującego realizację projektu „Racjonalizacja systemu gospodarki komunalnej i rekultywacja składowisk odpadów w Elblągu” na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów przy ul. Mazurskiej 42 w Elblągu
• realizację akcji przekazania przez Zakład Utylizacji Odpadów oraz urząd miejski tablic na zabudowy do pojemników dla zarządców nieruchomości w Elblągu w celu edukacji mieszkańców w zakresie zasad segregowania odpadów;

Rycina 12. Altana na osiedlu mieszkaniowym z tablicą zasad segregowania odpadów (źródło: ZUO Elbląg)

• produkcję filmu „Segregowanie odpadów u źródła, czyli w domu”, cz.1 – „Recykling plastiku”, cz. 2  – „Makulatura”;
• organizację konferencji „Podstawy Gospodarki Obiegu Zamkniętego w Elblągu” (5 kwietnia 2022 roku) przez ZUO Elbląg wraz z Urzędem Miasta w Elblągu. Podczas konferencji omówiono plany miasta w zakresie budowy systemu GOZ;

Rycina 13. Konferencja na temat gospodarki obiegu zamkniętego (źródło: ZUO Elbląg)

• edukację ekologiczną za pomocą strony www.zuoelblag.pl i Facebooka;

Rycina 14. Strony internetowa ZUO Elbląg oraz Facebook (źródło: : ZUO Elbląg)

3.2. Modelowa lokalność – dobra praktyka miasta

Dobrą praktyką Elbląga jest angażowanie społeczności lokalnej przez Zakład Utylizacji Odpadów w Elblągu do udziału w projektach z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego. Polega to m.in. na:

• prowadzeniu zajęć edukacyjnych z wycieczką na terenie ZUO Elbląg kierowanych do dzieci, młodzieży i innych grup zorganizowanych, nauce zasad segregacji odpadów i zasad postępowania z surowcami zgodnie z ideą gospodarki obiegu zamkniętego, zwiedzaniu obiektów spółki; zajęcia odbywają się przy użyciu wysokiej jakości narzędzi i materiałów edukacyjnych: filmów, gier multimedialnych, treningu segregacji odpadów z makietami na magnesy, warsztatami recyklingowymi (np. robienie papieru czerpanego, rozwiązywanie krzyżówek, odtwarzanie cyklu życia różnych surowców itp.);
• organizacji przez ZUO Elbląg całorocznego „Konkursu na selektywną zbiórkę odpadów w placówkach oświatowych” (Elbląg i gminy: Tolkmicko, Markusy, Milejewo, Gronowo Elbląskie). W roku szkolnym 2021/2022 trwała XXVI edycja konkursu, który polegał na selektywnej zbiórce odpadów i wykonaniu projektu w kategorii edukacji ekologicznej; ten projekt ma najdłuższą tradycję wśród wszystkich projektów edukacyjnych ZUO Elbląg;
• zaproszeniu placówek szkolno-wychowawczych z rejonu elbląskiej instalacji (16 gmin) do udziału w Ekologicznym Festiwalu On-line „EKOfeston” w celu celebrowania Dnia Ziemi 22 kwietnia; Zakład Utylizacji Odpadów w latach 2021 i 2022 był partnerem akcji; aktywizacja dzieci i młodzieży ma na celu edukację ekologiczną poprzez zabawę, udział w konkursach, rozmowy z ekspertami, warsztaty recyklingowe, czytanie na ekranie itp.;
• 7 września 2021 roku na terenie Parku Leśnego Bażantarnia Zakład Utylizacji Odpadów zorganizował warsztaty recyklingowe dla wychowanków szkół podstawowych w ramach 28 edycji „Sprzątania świata – Polska 2021”; w spotkaniu wzięło udział około 400 wychowanków placówek oświatowych z Elbląga;
• organizacji wydarzenia: „Festyn GOZ – nie marnuj, napraw, wymień” – jednodniowej imprezy plenerowej o charakterze edukacyjnym dla mieszkańców Elbląga i okolic (11 czerwca 2022 roku); festyn jest kontynuacją Elbląskich Dni Recyklingu pod nową nazwą i w nowej formule; mieszkańcy w zamian za przyniesione posegregowane odpady otrzymali nagrody: krzewy, kwiaty, gadżety; mieli też możliwość przynieść na festyn rzeczy używane w celu przekazania do dalszego użytku w tzw. punkcie obrotu przedmiotów; podczas festynu został zrealizowany program edukacyjny: teatr ze scenami pokazującymi wzorcowe zachowania zgodne z ideą GOZ, warsztaty recyklingowe, gry i zabawy edukacyjne o tematyce gospodarki odpadami np. gra wielkoformatowa „Gazu do GOZU”;
• produkcji filmu dla młodzieży z cyklu: „Segreguj odpady u źródła, czyli w domu”, cz. 1 – „Recykling plastiku”, cz. 2 – „Makulatura”;
• realizacji drugiej edycji Zielonego Budżetu 2022 w celu zazielenienia Elbląga; komisja konkursowa wybierała najciekawsze projekty nadesłane przez elblążan, które później są finansowane z budżetu miasta;
• organizacji konferencji „Podstawy Gospodarki Obiegu Zamkniętego w Elblągu” (5 kwietnia 2022 roku) przez Elbląg wraz z Urzędem Miasta w Elblągu; podczas konferencji omówiono plany Elbląga w zakresie budowy systemu GOZ, poruszono tematy regulacji prawnych, współpracy wielu organizacji i instytucji z Elbląga; podsumowano dotychczasowe działania Elbląga;
• instalacji kontenerów Miejskich Punktów Elektroodpadów(MPE) na terenie Elbląga dla mieszkańców do zbiórki drobnej elektroniki oraz pojemników – listków na plastikowe nakrętki.

3.3. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach ,,Planu Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.3.1. Krótka charakterystyka projektu

Projekt „Elbląg w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego” realizowany jest w imieniu miasta przez Zakład Utylizacji Odpadów. Składa się z trzech następujących zadań:

• „Modernizacji instalacji MBP w celu prowadzenia recyklingu organicznego oraz przygotowania do dalszych procesów strumienia odpadów zebranych selektywnie”, współfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.2. Gospodarka  odpadami komunalnymi, środków NFOŚiGW w Warszawie oraz środków finansowych Zakładu Utylizacji Odpadów,
• planu budowy PSZOK z wydzieloną strefą zbierania posegregowanych odpadów oraz strefą magazynowania używanych rzeczy przeznaczonych do ponownego wykorzystania, renowacji lub naprawy;
• organizacji wydarzenia plenerowego „Festyn GOZ – nie marnuj, napraw, wymień” dla mieszkańców.

W ramach projektu modernizacji MBP zostanie kompostownia odpadów o przepustowości 6000 Mg/rok dla odpadów selektywnie zbieranych w postaci zamkniętych bioreaktorów, przewidziana jest również budowa placów i biofiltra, przeniesienie istniejącej kompostowni Biodegma i przebudowa części instalacji biologicznego przetwarzania odpadów o wielkości > 80 mm. Celem realizacji projektu jest zwiększenie odzysku i obniżenie ilości składowania odpadów. W procesie kompostowania odpadów zostanie uzyskany polepszacz glebowy lub wytworzone odpady zostaną zagospodarowane w innych procesach.

Drugim projektem jest plan budowy PSZOK z wydzieloną strefą zbierania posegregowanych odpadów i strefą magazynowania używanych rzeczy przeznaczonych do ponownego wykorzystania, renowacji lub naprawy. Elbląg posiada PSZOK na terenie ZUO, który służy mieszkańcom do przekazania odpadów selektywnie zebranych w gospodarstwie domowym, jednakże planuje w najbliższej przyszłości wybudowanie drugiego PSZOK z wydzieloną strefą zbierania posegregowanych odpadów i strefą magazynowania używanych rzeczy przeznaczonych do ponownego wykorzystania, renowacji lub naprawy. Nowy PSZOK ma mieć dogodną dla mieszkańców lokalizację w innej części miasta. Elblążanin w nowym PSZOK będzie mógł załatwić dwie sprawy jednocześnie oraz skorzystać z oferty edukacyjnej punktu.

Rycina 15. Moduły kompostowni w Zakładzie Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. (źródło: ZUO Elbląg)

Trzecie zadanie „Festyn GOZ – nie marnuj, napraw, wymień” to jednodniowa impreza plenerowa o charakterze edukacyjnym dla mieszkańców Elbląga i okolic (odbyła się 11 czerwca 2022 roku). Mieszkańcy w zamian za przyniesione posegregowane odpady otrzymali nagrody: krzewy, kwiaty, gadżety. Mieli też możliwość przynieść na festyn rzeczy używane w celu przekazania do dalszego użytku w tzw. punkcie obrotu przedmiotów. Podczas festynu został zrealizowany program edukacyjny: teatr ze scenami pokazującymi wzorcowe zachowania zgodne z ideą GOZ, warsztaty recyklingowe, gry i zabawy edukacyjne o tematyce gospodarki odpadami np. gra wielkoformatowa „Gazu do GOZU”.

3.3.2. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Produktem procesu kompostowania odpadów zielonych i kuchennych z gospodarstw domowych w nowej kompostowni będzie materiał, który po uzyskaniu certyfikatów (zgodnie z ustawą z dnia 10 lipca 2007 roku o nawozach i nawożeniu) jako środek poprawiający własność gleby będzie wykorzystywany przez mieszkańców. Wyprodukowany w kompostowni musi spełniać odpowiednie wymogi. Parametry gwarantowane to m.in. wydajność instalacji na poziomie powyżej 6000 Mg/rok (z czasem podwyższona do 12 000 Mg/rok). Dodatkowo materiał powstały w wyniku kompostowania w bioreaktorach musi osiągać wartość Rottegrad Index III lub IV lub V, nie może zawierać żywych jaj pasożytów jelitowych, ani pałeczek Salmonella, a także bakterii Escherihia coli i Enterococaceae. Proces kompostowania musi się odbywać w odpowiedniej temperaturze w stosunku czasowym według wybranego schematu: 65°C lub więcej przez 5 dni, 60°C przez przynajmniej 7 dni, 55°C lub więcej co najmniej 14 dni.

Budowa kompostowni przyczyni się do ochrony środowiska dzięki zmniejszeniu ilości odpadów trafiających na kwaterę balastu. Wyprodukowany polepszacz glebowy trafi do mieszkańców do zagospodarowania w ogrodach. Realizacja inwestycji pozwoli na minimalizację powstawania odorów, które są formą zanieczyszczenia powietrza i stanowią zagrożenie dla człowieka.

Po modernizacji kompostowni zostanie ograniczona ilość odpadów trafiających na składowisko. Szacuje się, że jeśli Zakład Utylizacji Odpadów przetworzy 12 000 Mg/rok odpadów biodegradowalnych selektywnie zebranych (taka jest prognozowana przepustowość kompostowni po przebudowie), to składowanie odpadu może się zmniejszyć o 7000 Mg/rok. Uzyskany w wyniku procesu kompostowania polepszacz glebowy straci status odpadu. Wyprodukowany materiał zostanie przeznaczony do sprzedaży detalicznej dla osób fizycznych i przedsiębiorców oraz zagospodarowany w celu utrzymania terenów zielonych w zakładzie i do przesypek na kwaterze balastu. Dzięki realizacji projektu Elbląg osiągnie wyższy poziom recyklingu w związku kompostowaniem odpadu biodegradowalnego i uzyskaniem użytkowego produktu.