Jaworzno

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Dokument pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Jaworzno bierze udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Zielone polityki miejskie i koncepcje zagospodarowania przestrzeni w mieście – Zielonoza Jaworzno”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Jaworzno uczestniczy w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast i szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Jaworzna realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Zielone polityki miejskie i koncepcje zagospodarowania przestrzeni w mieście – Zielonoza Jaworzno” odwołują się do 13. i 15. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Działania w dziedzinie klimatu oraz Życie na ladzie. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Jaworzna wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Jaworzna.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez miasto Jaworzno działań w Celu 13. Działania w dziedzinie klimatu oraz Celu 15. Życie na lądzie

1.1. Krótka charakterystyka miasta

Jaworzno jest miastem na prawach powiatu położonym we wschodniej części województwa śląskiego, na pograniczu regionów Górnego Śląska i Małopolski. Należy do konurbacji górnośląskiej. Jaworzno nie tworzy zwartej struktury osadniczej, formalnie nie posiada wydzielonych dzielnic. Strefy osadnicze położone są promieniście w stosunku do centrum, oddzielone od siebie pasami zieleni. W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój Jaworzna, który przeszedł ogromną przemianę gospodarczą. Przede wszystkim zniknęła z krajobrazu miasta większość kopalni i Jaworzno przestało być miastem typowo górniczym. Grunty niegdyś należące do górnictwa zostały przejęte przez gminę i przygotowane jako pełnowartościowe tereny dla przedsiębiorców, tworząc Strefę Aktywności Gospodarczej, która została uhonorowana nagrodą Grunt na Medal.

Jaworzno znajduje się na styku Śląska i Małopolski. Według podziału fizyczno-geograficznego Jerzego Kondrackiego miasto położone jest w obrębie dwóch mezoregionów: Wyżyny Katowickiej oraz Pagórów Jaworznickich, wchodzących w skład makroregionu Wyżyna Śląska i prowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska.

Miasto  jest usytuowanie w widłach rzeki Białej Przemszy i Przemszy. Krajobraz Jaworzna charakteryzuje się mozaiką pagórów, garbów i nadrzecznych równin. Na ukształtowanie miasta znaczący sposób wpłynęła wielowiekowa działalność przemysłowa. Konsekwencją występowania na terenie Jaworzna złóż węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu, piasku, wapienia i dolomitu są wyrobiska po eksploatacji tych surowców mineralnych, hałdy odpadów pogórniczych i elektrownianych. Miejscami, w związku z działalnością górniczą, występują zjawiska związane z osiadaniem gruntów. Dziś odkrywki po eksploatacji rud metali, wapienia i dolomitu stały się siedliskami niezwykle cennej roślinności.

Rycina 1. Park Gródek – teren byłej cementowni (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

Teren administracyjny Jaworzna, w związku z podłożem geologicznym i ukształtowaniem rzeźby terenu, charakteryzuje się dużymi walorami przyrodniczymi. Rejonami cennymi przyrodniczo, posiadającymi bogatą szatą roślinną oraz ceną florę i faunę, zinwentaryzowanymi przez pracowników naukowych, są m.in. rezerwat przyrody Doliny Żabnika, powierzchniowy pomnik przyrody Sasanka, obszar chronionego krajobrazu Dobra Wilkoszyn, murawy kserotermiczne na Górze Wielkanoc, remizy leśne i zarośla śródpolne Góra Przygoń, Remizy leśne i łąki śródleśne Krupka Mostki, remiza leśna Bucze, użytek ekologiczny Zakola Białej Przemszy, murawy kserotermiczne na Glinnej Górze, zalewiska pogórnicze w kompleksie leśnym Podłęże, hałda Sodowa w Szczakowaj, zespół torfowisk Kanału Prochownia, remizy Leśne w Dolinie Byczynki i Kanału Matylda, Góra Grodzisko, Wzgórze Korzeniec, Góra Pietruszowa, Zalew Sosina, Stawy Belnik na terenie ośrodka Tarka, nieczynny kamieniołom Sodowa Góra, wychodnie wapienne i nieczynne kamieniołomy oraz hałdy pogórnicze w Dąbrowie Narodowej Szczotkach.  Terenem o wyjątkowych walorach przyrodniczych jest Arboretum Park Gródek w Jaworznie obejmujące wyrobiska po eksploatacji dolomitu byłej Cementowni Szczakowa (eksploatowane od około 1880 do 1990 r.) o powierzchni 58,54 ha. Dostępność turystyczną tych terenów zwiększa sieć wyznaczonych szlaków turystycznych i szlaków rowerowych. Łączna długości tych ostatnich to 270 km. 27 km z nich stanowią drogi dla rowerów odpowiednio oznakowane, przeznaczone dla ruchu rowerowego, umożliwiające poruszanie się po mieście w możliwie bezkolizyjny sposób.

Rycina 2. Park Gródek w wyrobisku kamieniołomu dolomitu (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

Miasto liczy 90 368 mieszkańców (BDL GUS, 2020). Liczba ludności Jaworzna w latach 2005-2021, charakteryzowała się ciągłym, niewielkim spadkiem, co spowodowane było zarówno migracją (wewnętrzną i zagraniczną), jak i ujemnym przyrostem naturalnym. W latach 2020-2021 dodatkowo nastąpił znaczący wzrost zgonów. Podobnie jak w całym kraju stale przez ostatnią dekadę spada liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, a rośnie w wieku poprodukcyjnym, czego skutkiem jest systematyczne starzenie się społeczeństwa.

Miasto jest bardzo dobrze skomunikowane. Położone jest przy skrzyżowaniu autostrady A4 i drogi ekspresowej S1. Oznacza to dojazd do Katowic w ciągu 20 minut, w ciągu 40 minut do Krakowa, w dwie godziny do Wrocławia, niewiele ponad godzinę do przejścia granicznego z Republiką Czeską w Cieszynie. Węzeł kolejowy w Jaworznie-Szczakowej zapewnia połączenie z siecią krajową i europejską. W odległości zaledwie 42 km położone jest lotnisko w Krakowie-Balicach, a w odległości 46 km znajduje się lotnisko w Katowicach-Pyrzowicach.

Rycina 3. Skwer nad parkingiem w śródmieściu Jaworzna (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju miasta

Wśród wielu wyzwań stojących przed miastem Jaworzno, kilka dotyczy problemów bezpośrednio zwących z realizacją Celu 13. i Celu 15. Należą do nich przeciwdziałanie skutkom nadmiernej – w opinii władz miejskich i mieszkańców – wycince drzew ciągu ostatnich kilku lat wskutek zewnętrznych i nielokalnych polityk związanych z ochroną zieleni miejskiej i drzew (ułatwienia związane z wycinką drzew na gruntach prywatnych, tzw. Lex Szyszko) i polityką PP Lasy Państwowe związaną z realizacją zrębów zupełnych na terenach będących w przeszłości lasami ochronnymi doszło do gwałtownego i zauważalnego ubytku zieleni wysokiej w mieście. Strat tych nie są w stanie kompensować nasadzenia zastępcze ale również nasadzenia drzew w obszarach miejskich i tworzenie parków i zieleńców. Ze względu na zmiany klimatyczne nowe nasadzenia mają wysokie wskaźniki wypadnięć (Lasy Państwowe kontynuują zalesianie gatunkami, które w przyszłości będą miały problemy ze wzrostem w zmieniającym się klimacie), co również jest nieprzychylnie przyjmowane przez mieszkańców Jaworzna.

Dużym problemem okazało się również wyznaczenie na terenie nieudanej rekultywacji byłych składowisk pogórniczych w kierunku leśnym terenów specjalnej strefy ekonomicznej, co wiązało się ze zmianą przeznaczenia terenu z leśnego na nieleśne. W opinii publicznej utrwaliło się przekonanie, że w mieście przeznaczono pod wycinkę dwieście hektarów lasu, gdy w rzeczywistości był to obszar niezalesiony lub taki, gdzie rekultywacja w kierunku leśnym była nieudana i teren nie posiada żadnych walorów przyrodniczych ani krajobrazowych.

W związku z tym szczególnie istotna okazała się realizacja priorytetów sformułowanych w  Strategii Zintegrowanego i Zrównoważonego Rozwoju Jaworzna na lata 2001-2020[1] gdzie trzy z pięciu priorytetów rozwoju miasta odnoszą się do celów niniejszego programu:

• Centrum miasta i przestrzenie publiczne,
• Przyjazne środowisko zamieszkania i usługi publiczne,
• Infrastruktura ochrony środowiska.

W zakresie priorytetu Centrum miasta i przestrzenie publiczne, zapisano, że „atrakcyjność centrum miasta podnosić będą tereny biologicznie czynne. Istniejące zadrzewienia zostaną przebudowane i poddane sanacji, a nowe centrum administracyjno-usługowe stanie się także parkową wizytówką miasta”.

W zakresie priorytetu Przyjazne środowisko zamieszkania i usługi publiczne znalazły się m.in. zapisy o potrzebie „ochrony zdrowia poprzez wzrost nakładów na promocję zdrowia i zapobieganie chorobom”, potrzebie „bioróżnorodności obszarów rekreacyjnych miasta”, które „będzie atutem wyróżniającym Jaworzno wśród miast Aglomeracji Górnośląskiej”.

W zakresie priorytetu Infrastruktura ochrony środowiska położono nacisk m.in. na „infrastrukturę ochrony przyrody i gatunków”, która „będzie wzmacniała atrakcyjność miasta związaną z rekreacją i spędzaniem czasu wolnego”. Ponadto „odbudowa bioróżnorodności środowiska naturalnego wpłynie na wzrost atrakcyjności środowiska zamieszkania”.

Z powodu dobiegającego końca obowiązywania Strategii Zintegrowanego i Zrównoważonego Rozwoju Jaworzna na lata 2001-2020, Jaworzno jest w trakcie prac nad Strategią Rozwoju miasta Jaworzna 2030+. Zawarte w projekcie Strategii dziewięć wizji rozwoju opiera się głównie na zrównoważonej infrastrukturze i gospodarce, jednakże jedną z nich jest „Zielona gospodarka” zawierająca m.in. kształtowanie krajobrazu, oszczędzanie wody pitnej i gospodarkę obiegu zamkniętego.

Dokumentem realizującym cele niniejszego programu jest również Plan Adaptacji do Zmian Klimatu do roku 2030. Jest on silnie skorelowany z Celem 13. Działania w dziedzinie klimatu oraz pośrednio skorelowany z Celem 15. Życie na lądzie. Zgodna z założeniami obu celów jest wizja wspomnianego dokumentu, według której Jaworzno ma być „miastem gotowym na wyzwania wynikające ze zmian klimatu, o wysokiej odporności i znacznym potencjale adaptacyjnym opartym na bogactwie przyrodniczym, oferującym bezpieczne i komfortowe miejsce zamieszkania oraz obszar przyjazny gospodarce”. Do celów tych odnosi się również cel nadrzędny planu adaptacji „Podniesienie potencjału adaptacyjnego Jaworzna w celu sprostania wyzwaniom niesionym przez zmiany klimatu” oraz cztery cele strategiczne:

• Zwiększenie odporności miasta na występowanie wyższych temperatur maksymalnych oraz fal upałów,
• Zwiększenie odporności miasta na występowanie deszczy nawalnych oraz powodzi nagłych/miejskich,
• Zwiększenie odporności miasta na występowanie okresów bezopadowych z wysoką temperaturą,
• Zwiększenie odporności miasta na występowanie silnego i bardzo silnego wiatru oraz burz (w tym burz z gradem).

W zakres celów strategicznych wchodzą szczegółowo opisane działania i poddziałania z podaniem lokalizacji, dobrych praktyk, rozwiązań z zakresu małej architektury itp. Wśród zaplanowanych działań można wymienić m.in. 29.2 Opracowanie Master Planu dla spójnego systemu zieleni; 35.1 Wprowadzanie rozwiązań z zakresu zielono-błękitnej infrastruktury; 35.2 Rozwój parków miejskich i obszarów rekreacyjnych na terenie Jaworzna z uwzględnieniem niewielkich zbiorników retencyjnych; oraz 35.3 Przegląd i utrzymanie prawidłowego stanu zieleni miejskiej.

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 13. Działania w dziedzinie klimatu oraz Celu 15. Życie na lądzie z perspektywy miasta

Realizacja celów 13 i 15 bezpośrednio wpisuje się w politykę władz miasta zmierzającą do jego zazielenienia. Zgodnie z Agendą na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 Cel 13. dotyczy m.in. wzmocnienia zdolności adaptacyjnych i odporności na zagrożenia klimatyczne i katastrofy naturalne. W warunkach miejskich jednym ze sposobów na osiągnięcie tego stanu rzeczy jest zazielenianie możliwie dużej powierzchni terenów zurbanizowanych przy wprowadzaniu możliwie dużej mozaiki siedlisk gwarantujących większą bioróżnorodność. Zadanie to realizuje z kolei Cel 15. W ostatnich latach Jaworzno podjęło działania, których celem było przekształcenie miasta w obszar coraz bardziej zielony, zacieniony, z maksymalizacją powierzchni biologicznie czynnych i retencjonujących opady deszczu.

Rycina 4. Wodny Plac Zabaw na Plantach (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

Władze Jaworzna postawiły sobie za cel osiągnięcie wizerunku miasta przepełnionego zielenią, dlatego zaczęły wprowadzać zieleń miejską wysoką i niską we wszystkich dostępnych przestrzeniach publicznych. Ma ona za zadanie ochronę przed falami upałów (cień) i deszczami nawalnymi (zwiększona retencja). Miasto chce utrwalić wizerunek przestrzeni wypełnionej zielenią i dbające o przyrodę. Zwiększenie zacienienia ulic i możliwości absorpcji opadów przez zieleń zmniejszy presje środowiskowe wywołane przez zmiany klimatyczne, redukując potrzeby energetyczne miasta (niższe koszty klimatyzacji, wolniej starzejąca się infrastruktura). Zwiększenie obecności zieleni w obszarach zurbanizowanych wpływa kojąco na ludzką psychikę, zmniejsza poziom agresji, przyczynia się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa publicznego i osobistego. Rośnie wówczas również poziom jakości życia i poprawia się stan zdrowia osób zamieszkujących zielone obszary.

Opracowany masterplan dla zieleni – w formie dokumentu „Zielone Polityki Miejskie” – a być zbiorem projektów, zaleceń do działań instytucjonalnych związanych z utrzymaniem zieleni i określeniem standardów dla zieleni miejskiej w obszarach zurbanizowanych. Określenie lokalizacji i sposobów realizacji zielonych projektów ma być realizowane w uspołecznionej procedurze konsultacji społecznych oraz podejmowania decyzji w zespole złożonym ze społeczników, aktywistów miejskich, radnych i urzędników.

Rozdział 3. Droga Jaworzna do doskonałości w realizacji Celu 13. Działania w dziedzinie klimatu i 15. Celu Życie na lądzie zrównoważonego rozwoju

3.1. Działania miasta w drodze do realizacji Celu 13. Działania w dziedzinie klimatu oraz Celu 15. Życie na lądzie

Rycina 5. Reintrodukowana sasanka na Sadowej Górze w Jaworznie (źródło: UM Jaworzno)

Rycina 6. Chomiki europejskie tuż przed zasiedleniem jaworznickich pól (źródło: UM Jaworzno)

W drodze do realizacji Celu 13. i Celu 15. Jaworzno sformułowało i przyjęło w 2019 roku Plan Adaptacji do Zmian Klimatu. Ponadto miasto realizuje kilkanaście programów związanych z przywróceniem bioróżnorodności: ochronę chomika europejskiego, reintrodukcję sasanki otwartej, ochronę muraw galmanowych, muraw kserotermicznych oraz wypas kulturowy owiec. Obecnie Jaworzno przygotowuje się do reintrodukcji susła perełkowanego. W ciągu ostatnich kilku lat władze doprowadziły do powstania kilku nowych parków: Gródka, Geosfery, Parku Angielskiego oraz rozbudowy istniejących: Chrząstówki, Podłęże, Lotników. Zrealizowało również park kieszonkowy w śródmieściu oraz park Planty.

Miasto rozpoczęło ponadto realizację projektu „Zagospodarowanie terenów zieleni w Jaworznie – Park Podłęże”, który ma na celu  zahamowanie degradacji terenów zieleni miejskiej. Z uwagi na fakt, że Park Podłęże jest położony w pobliżu centralnej części miasta, posiada on znaczenie ponadlokalne. Projekt zagospodarowania został przygotowany w ten sposób, by park stał się miejscem spotkań z innymi ludźmi oraz dawał możliwość zaspokajania innych potrzeb, takich jak odpoczynek, sport, rekreacja i zabawa. W projekcie przewidziano realizację wielopiętrowych i naturalnych założeń zieleni (trawy, łąki kwietne, pnącza, krzewy, drzewa).

Rycina 7. Ośródek Edukacji Ekologicznej „Geosfera” (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

Dzięki zaangażowaniu mieszkańców w procedury planowania zieleni wskazano kolejne lokalizacje dla tworzenia parków miejskich i dużych skwerów – istnieje możliwość stworzenia założeń dla parków: Warpia przy osiedlu Gigant, Okrąglik w osiedlu Dąbrowa Narodowa, Rudna Góra w osiedlu Jeleń, Srebrnik w osiedlu Długoszyn, Góra Kościuszki (dawna hałda) w Śródmieściu oraz mniejszych założeń dla osiedlowych skwerów w osiedlach: Stałym, Górniczym, Borach. Mieszkańcy wskazali również konieczność przeprowadzenia nasadzeń śródpolnych i przyulicznych w miejscach gdzie pasy drogowe pozbawione są wysokiej zieleni drogowej. 

Rycina 8. Park Planty w miejscu wyburzonej kopalni „Kościuszko” (źródło: fot. Archifolio Tomasz Zakrzewski)

3.2. Modelowa lokalność – dobra praktyka miasta

Dobrą i sprawdzoną polityką Jaworzna jest prowadzenie aktywnej i konsekwentnej polityki związanej ze zwiększeniem powierzchni terenów zieleni i i ich bioróżnorodności. Jaworzno przed utworzeniem samorządów posiadało tylko jeden park o charakterze leśnym (i o nieuregulowanym statusie własnościowym). Dopiero w ciągu ostatnich kilku lat powstały nowe założenia parkowe, głównie na obszarach poprzemysłowych, powydobywczych. Są to parki Geosfera i Gródek w wyrobiskach kamieniołomów, park Angielski na byłej hałdzie żużla poelektrownianego, park Planty na terenie wyburzonej kopalni węgla. Na nowo zostały zagospodarowane parki Podłęże i Sosina, które z ośrodka sportów wodnych stało się obszarem, gdzie wprowadzono zieleń urządzoną na bardzo dużej powierzchni. Miasto zrealizowało również jeden pierwszych w kraju parków kieszonkowych A skąd to wiadomo? Proponuję wyjaśnić w przypisie. Inwestycje w parki są najwyżej ocenianymi przez mieszkańców Jaworzna w badaniach opinii publicznej przedsięwzięciami miejskimi mimo wielkiego sceptycyzmu władz miasta do podjęcia tych inwestycji. Niespodziewanie każdy z tych parków okazał się być wielkim sukcesem frekwencyjnym a park Gródek zyskał sławę nawet ponadregionalną. Okazało się, że społeczność lokalna niezwykle oczekuje tworzenia infrastruktury do spędzania wolnego czasu i najlepiej gdy ta infrastruktura była przepełniona zielenią i dostępna bez żadnych ograniczeń.

3.3. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach Programu ,,Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.3.1. Krótka charakterystyka projektu

Celem zgłoszonego projektu jest opracowanie scharakteryzowanego wyżej dokumentu pod nazwą „Zielone Polityki Miejskie”. Będzie on określał zakres zielonych inwestycji, harmonogram, plan realizacji, ich finansowania i przyszłego utrzymania. Dokument ma być opracowany do III kwartału 2022 roku i przyjęty przez radę miejską. Za jego wdrażanie odpowiedzialne będą jednostki miejskie zajmujące się terenami publicznymi. 

„Zielone Polityki Miejskie” ma być dokumentem opracowanym w uspołecznionej procedurze i przyjętym przez Radę Miejską do realizacji w perspektywie czasowej kilku lat w zakresie inwestycji w zieleń oraz kilkunastu w zakresie utrzymania zieleni.

Wstępnie założono, że w planowanym dokumencie znaleźć się powinny następujące cele: Celem realizacji ustaleń „Zielonych Polityk Miejskich jest:

• zwiększenie powierzchni terenów zieleni i obszarów retencyjnych na terenie miasta Jaworzno;
• zwiększenie dostępności terenów zieleni dla każdego mieszkańca, z uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (np. niepełnosprawnych) z uwagi na to, że zieleń i wysoki poziom bioróżnorodności poprawia dobrostan wszystkich grup społecznych, w szczególności osób de faworyzowanych; projekt będzie realizowany z uwzględnieniem reguł partycypacji społecznej.
• wzrost różnorodności ekosystemów i łagodzenie skutków zmian klimatu z uwagi na potrzebę kwestii przeprowadzone działania przyczynią się do ochrony mieszkańców przed falami upałów i deszczami nawalnymi, zachowania bioróżnorodności oraz ochrony gruntów przed zniszczeniem;
• podniesienie poziomu informacji i edukacji mieszkańców poprzez przedstawienie korzyści z zazieleniania miasta: stosowania nasadzeń pnączami, stosowania zielonych dachów oraz nasadzeń drzew w obszarach zurbanizowanych;
• podniesienie wiedzy rolników w kwestii korzyści z zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz ochrony miedz; doświadczenia w tej kwestii będą upowszechniane za pomocą mediów i wizyt studialnych również dla innych miast.

Ponadto, do rozważenia przedstawiono następujące wnioski i propozycje dotyczące realizacji:

• skoncentrowanie zarządzania zielenią w jednej, nowo powołanej jednostce budżetowej – Zarządzie Zieleni Miejskiej; decyzje w tej sprawie zostaną podjęte w przyszłości, jednak postulat prowadzenia spójnej zielonej polityki przez jedną instytucję działającą na obszarach wszystkich zarządzanych przez różne jednostki gminy wydaje się być słuszny;
• opracowywanie projektów parków, skwerów oraz nasadzeń z wykorzystywaniem procedury konkursów, a w przypadku pojedynczych nasadzeń w ramach „akupunktury miejskiej” wykonywania uprzednio badań gleby i dobieraniu odpowiednich gatunków.

3.3.2. Realizacja i wdrażanie

Projekt zakłada pełne uspołecznienie. Proces ten będzie przebiegał dwutorowo. Z jednej strony zostanie przeprowadzony nabór członków do zespołu projektowego z ramienia społeczeństwa – wśród aktywistów miejskich i radnych. Ma to zapewnić transparentność działań zespołu oraz promocję wyników pracy. Z drugiej strony w projekt ma zostać włączona cała społeczność miejska Jaworzna. W tym celu miasto przeprowadzi kierowany do mieszkańców nabór wniosków i pomysłów dotyczących planowanych terenów zieleni.

Przewidywany czas realizacji projektu to III kwartał 2022 roku, kiedy to dokument „Zielone Polityki Miejskie” zostanie przyjęty przez Radę Miejską. Umożliwi to późniejszą rzeczową realizację opisanych w dokumencie zadań.

Konsekwencją uchwalenia dokumentu będzie zabezpieczenie środków w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym środki na realizację zadań określonych w „Zielonych Politykach Miejskich” oraz wkładów własnych w przypadku projektów realizowanych ze wsparciem funduszy dotacyjnych krajowych i zagranicznych.

3.3.3. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Produktem projektu będzie uzgodniony społecznie dokument „Zielonych Polityk Miejskich”. Będzie on obejmował m.in. zasady moratorium na wycinkę drzew, określenie standardów nasadzeń oraz plan wdrożeniowy tworzenia nasadzeń zieleni niskiej, wysokiej i pnączy na dostępnych przestrzeniach publicznych. Rezultatem będą właśnie te wdrożenia.

W dalszej perspektywie projekt przyczyni się do poprawy jakości życia w mieście poprzez zwiększenie powierzchni terenów zieleni, a także ich lepszą dostępność dla mieszkańców oraz do zmniejszenia wpływu negatywnych zmian klimatu poprzez redukcję efektu występowania miejskiej wyspy ciepła, retencję wody oraz poprawę lokalnego mikroklimatu. Realizacja projektu przyczyni się również do wzmocnienia bioróżnorodności oraz ochrony gruntów przed zniszczeniem.