Nowe Miasto

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Nowe Miasto bierze udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Nowe Miasto w obiegu zamkniętym – praktyczne aspekty wdrożenia gospodarki cyrkularnej w wybranych obszarach polityki miejskiej”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Nowe Miasto uczestniczy w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast i szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Nowego Miasta realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Nowe Miasto w obiegu zamkniętym – praktyczne aspekty wdrożenia gospodarki cyrkularnej w wybranych obszarach polityki miejskiej” odwołują się do 9. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura jako celu głównego oraz Celu 12., tj. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja jako celu uzupełniającego. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Nowego Miasta wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Nowego Miasta.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez Nowe Miasto działań w Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura oraz Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

1.1. Krótka charakterystyka gminy

Nowe Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej, zlokalizowanej w powiecie płońskim, w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego. Miasto jest oddalone o 19 km od siedziby powiatu – Płońska i 60 km od Warszawy. Od najbliższego lotniska w Modlinie gminę dzieli jedynie 30 km. Przez Nowe Miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 632 Płońsk – Pułtusk i nr 620 Nowe Miasto – Przewodowo. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się w odległości 10 km (Świercze) i 15 km (Nasielsk).

Rycina 1. Mapa poglądowa Gminy Nowe Miasto (źródło: Raport o stanie Gminy Nowe Miasto w roku 2021)

Z dniem 1 stycznia 2022 roku Nowe Miasto otrzymało prawa miejskie, powracając do 153 lata wcześniej utraconego statusu. Historia miejscowości sięga XIV wieku – czasów lokacji miasta. Już w 1398 roku pisano o nim „jest to miasto książęce, stolica powiatu sądowego ziemi zakroczymskiej”. Miasto było ważnym węzłem drogowym, w czwartki odbywały się słynne targi i jarmarki, na które przyjeżdżali kupcy m.in. z Nowogrodu, Kijowa i Lwowa. W roku 1869 utraciło prawa miejskie, z których korzystało przez 467 lat. Był to odwet władz carskich za masowy udział mieszkańców miasta i okolic w zrywie niepodległościowym w 1863 roku. Z pamiątek przeszłości, które przetrwały aż do dnia dzisiejszego, na uwagę zasługuje kościół gotycki wzniesiony w XV wieku.

Nowe Miasto leży na terenie Niziny Północnomazowieckiej. Największym atutem są walory przyrodnicze gminy: lasy stanowiące 30% jej powierzchni, Zalew Nowomiejski zajmujący obszar 31,6 ha oraz płynąca malowniczą doliną rzeka Sona, uregulowana tylko w części swego biegu. Teren gminy wchodzi w skład obszaru ekologicznego „Zielonych Płuc Polski”. Szczególne walory krajobrazowe z wieloma enklawami dzikiej przyrody objęto Nadwkrzańskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Innymi formami ochrony przyrody na terenie gminy są pomniki przyrody – wielowiekowe dęby i głazy narzutowe. Cenne zasoby przyrodnicze posiadają również znajdujące się na terenie gminy parki podworskie.

Rycina 2. Widok na centralną część Nowego Miasta od strony Zalewu Nowomiejskiego (źródło: Raport o stanie Gminy Nowe Miasto w roku 2021)

Według danych BDL GUS na koniec 2020 roku gminę zamieszkiwało 4665 osób. W roku tym zanotowano blisko dwukrotnie większą liczbę zgonów niż urodzeń (przyrost naturalny  - 8,42‰). Saldo migracji przyjęło wynik dodatni. W latach 2002-2021 liczba mieszkańców zmalała o 2,8%. W 2020 roku 60,6% mieszkańców gminy Nowe Miasto było w wieku produkcyjnym, 17,7% w wieku przedprodukcyjnym, a 21,7% w wieku poprodukcyjnym.

Obecnie w gminie działalność gospodarczą prowadzi głównie branża budowlana i gastronomiczna.

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju gminy

Aktualnie obowiązującym dokumentem strategicznym jest Strategia Rozwoju Gminy Nowe Miasto na lata 2015-2024. Wyrażona w strategii misja dotyczy wykorzystania potencjału gminy, jakim są jej walory przyrodnicze i dążenie do przygotowania i otwarcia się na przyjęcie turystów i inwestorów. Rozwój turystyczny ma w zamyśle doprowadzić do wyższej jakości życia mieszkańców. Dziewięcioletnia perspektywa strategii dobiega końca, gmina zaczęła już dostrzegać potencjał w nowych obszarach rozwoju, np. dotyczących zielonych zamówień publicznych czy odzyskiwania surowców wtórnych. Obszary te dotyczą 12. Celu Zrównoważonego Rozwoju, którego zadania nie znalazły się w zapisach strategii.

Strategia wyznacza trzy obszary strategiczne – zaspokojenie potrzeb mieszkańców, zasoby i potencjał gminy oraz gospodarka i promocja gminy, które skupiają się w dużej mierze na 9. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Zakres tego celu realizują następujące cele operacyjne strategii:

• 1.3. Poprawa standardu zamieszkiwania,
• 2.1. Dostosowanie obiektów użyteczności publicznej do potrzeb użytkowników,
• 2.2. Poprawa zabezpieczenia powodziowego na terenie gminy,
• 2.3. Rozwijanie infrastruktury turystycznej i sportowo-rekreacyjnej,
• 2.4. Poprawa stanu infrastruktury wodno-kanalizacyjnej,
• 2.5. Gazyfikacja gminy,
• 2.6. Poprawa dostępności komunikacyjnej gminy,
• 2.7. Poprawa stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego,
• 3.1. Cel operacyjny Dostępne komunalne tereny inwestycyjne,
• 3.3. Poprawa stanu zagospodarowania centrów miejscowości.

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura oraz Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja z perspektywy Nowego Miasta

Dzięki intensywnemu rozwojowi gminy możliwe było odzyskanie statusu miasta po ponad 150 latach od utraty praw miejskich. Jest to nie tylko wyrazem szacunku dla jego przeszłości, ale wiąże się także z pozytywnymi zmianami i wieloma nowymi możliwościami w zakresie rozbudowy miejscowości oraz rozwojem społeczno-gospodarczym. Burmistrza w tej inicjatywie wsparła Rada Gminy Nowe Miasto, sołtysi na etapie konsultacji społecznych oraz pracownicy urzędu zaangażowani w proces przygotowania wniosku i pełnej, obszernej dokumentacji.

Rozdział 3. Droga Nowego Miasta do doskonałości w realizacji Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura oraz Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

3.1. Działania miasta w drodze do realizacji Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura oraz Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

W ramach realizacji Celu 9. Nowe Miasto stale prowadzi nowe inwestycje. W 2021 roku wybudowano 164 przyłącza kanalizacji sanitarnej do nieruchomości, wykonano remonty cząstkowe dróg gminnych i strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej, zakupiono i zamontowano solarne lampy oświetleniowe w sześciu sołectwach, zakupiono także nowy, średni samochód ratowniczo-gaśniczy na potrzeby Ochotniczej Straży Pożarnej w Nowym Mieście, aparaty powietrzne dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Latonicach. Na rok bieżący i lata następne zaplanowano termomodernizację budynku urzędu gminy, poprawę infrastruktury drogowej i inwestycje wodno-kanalizacyjne.

Rycina 2. Nowy wóz strażacki dla OSP w Nowym Mieście (źródło: UG Nowe Miasto)

Rycina 3. Nowe aparaty powietrzne dla OSP w Latonicach(źródło: UG Nowe Miasto)

Rycina 4. Odremontowana strażnica OSP w Nowym Mieście (źródło: UG Nowe Miasto)

Rycina 5. Asfaltowanie drogi w Nowym Mieście (źródło: UG Nowe Miasto)

W ramach realizacji Celu 12. gmina przyznaje ulgi finansowe gospodarstwom domowym deklarującym prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych i kompostowanie bioodpadów w kompostowniku przydomowym. Punkt zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego znajduje w łatwo dostępnym miejscu – przy urzędzie gminy. Tam również, do specjalistycznego pojemnika można dostarczać odpady, które należy wydzielać ze strumienia odpadów komunalnych. Są nimi igły i strzykawki oraz inne odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych powstałych w gospodarstwie domowym. Odbiór przeterminowanych leków odbywa się w wybranych aptekach w Nowym Mieście. Gmina prowadziła działania mające na celu zwiększenie wiedzy mieszkańców w zakresie zapobiegania powstawania odpadów oraz selektywnej zbiórki odpadów, a także zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów poprzez ich kompostowanie.

3.2. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach ,,Planu Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.2.1. Krótka charakterystyka projektu

Projekt „Nowe Miasto w obiegu zamkniętym – praktyczne aspekty wdrożenia gospodarki cyrkularnej w wybranych obszarach polityki miejskiej” koncentruje się na zielonych zamówieniach publicznych w obszarze inwestycji miejskich. Oznacza to, że miasto, wykorzystując aktualnie podjęty projekt inwestycyjny „Poprawa infrastruktury drogowej w Gminie Nowe Miasto”, wprowadzi rozwiązania mające na celu wykorzystanie surowców bardziej przyjaznych środowisku w porównaniu z tradycyjnymi. Tereny inwestycyjne dotyczą:

• budowy dróg (miejskie ulice: Ogrodowa, Pogodna, Młodzieżowa, Zacisze, Wspólna),
• budowy parkingu przy ul. Targowej,
• remontu drogi gminnej nr 300605 Wólka Szczawińska – Modzele Bartłomieje.

Łączna długość nowo powstałych i wyremontowanych dróg wyniesie około 5 km.

3.2.2. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Inwestycje gminne pozytywnie wpłyną na zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie poprawy warunków i jakości życia oraz poprawy dostępności do infrastruktury komunikacyjnej.

Remonty i budowa dróg umożliwią skrócenie czasu dojazdu do instytucji użyteczności publicznej m.in. do urzędu gmin, ośrodka zdrowia, szkoły, przedszkola, kościoła, wiejskiego ośrodka kultury i biblioteki. Inwestycje w dużym stopniu usprawnią i skrócą czas dojazdu służb ratowniczych do wypadków oraz pożarów.