Oświęcim

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Dokument pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Oświęcim bierze udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Zamieszkaj w Oświęcimiu”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Oświęcim uczestniczy w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast i szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Oświęcimia realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Zamieszkaj w Oświęcimiu” odwołują się do 11. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Zrównoważone miasta i społeczności. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Oświęcimia wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Oświęcimia.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez miasto Oświęcim działań w Celu 11. Zrównoważone miasta i społeczności

1.1. Krótka charakterystyka miasta

Oświęcim jest miastem powiatowym liczącym 37 569 mieszkańców (BDL GUS, 2020) położonym w zachodniej części województwa małopolskiego, w pobliżu granicy z województwem śląskim, będącym głównym ośrodkiem subregionu Małopolski Zachodniej.

Oświęcim jest miastem o ponad ośmiusetletniej historii, na której szczególne piętno wywarła tragiczna historia II wojny światowej. Obecnie Oświęcim uznawany jest za Miasto Pokoju, z którego wywodzą się inicjatywy i projekty wzywające do pojednania narodów, tolerancji i dialogu. Współczesne miasto Oświęcim to jednak przede wszystkim dobre miejsce do życia, nauki, pracy i prowadzenia biznesu, a także rekreacji, wypoczynku i ciekawego spędzania czasu wolnego. To wynik konsekwentnych i efektywnych działań podejmowanych przez samorząd lokalny oraz jego partnerów społecznych i gospodarczych, którzy podzielają wspólną wizję rozwoju miasta oraz założenia polityki prowadzonej przez miasto w zakresie zrównoważonego rozwoju w zakresie polityki środowiskowej, gospodarczej, przestrzennej i społeczno-kulturowej. Wspólne działania prowadzą do  poprawy warunków życia i jakości usług publicznych na terenie Oświęcimia. W ostatniej dekadzie w mieście powstały nowe drogi, infrastruktura społeczna, gospodarcza i techniczna, a także budynki i osiedla mieszkalne. Wzrost gospodarczy obrazują nowe firmy i obiekty noclegowe oraz generowane przez nie miejsca pracy. W Oświęcimiu z bogatej oferty czasu wolnego korzystają nie tylko mieszkańcy, ale i coraz liczniej odwiedzający miasto turyści, goście oraz potencjalni mieszkańcy miasta. Obecnie Oświęcim z jednej strony boryka się  z problemami typowymi dla większości polskich miast tej wielkości, na czele z nasilającymi się niekorzystnymi zmianami w strukturze demograficznej (starzenie się społeczeństwa) oraz utratą atrakcyjności osadniczej na rzecz terenów podmiejskich i większych miast. Z drugiej strony jednak miasto posiada znaczący potencjał rozwojowy, wynikający głównie z położenia, poprawiającej się dostępności transportowej oraz obecności ciężkiego przemysłu. W porównaniu do wielu miast o podobnym charakterze stanowi to znaczącą przewagę konkurencyjną.

Dostępność komunikacyjną Oświęcimia należy ocenić jako korzystną, z perspektywami na jej poprawę pod warunkiem zrealizowania rozpoczętych już inwestycji w infrastrukturę drogową i kolejową, pozostających poza kompetencjami samorządu. Do najistotniejszych należy budowa południowej obwodnicy miasta, łączącej Oświęcim z planowanym fragmentem drogi ekspresowej S1, jak i modernizacja linii kolejowej nr 93 Trzebinia – Zebrzydowice oraz  linii kolejowej nr 138 w kierunku miasta Tychy. Komunikację między poszczególnymi rejonami Oświęcimia i jego najbliższymi okolicami zapewnia autobusowa komunikacja miejska MZK.

Układ drogowy miasta determinują krzyżujące się na jego obszarze drogi tranzytowe DK 44 Gliwice – Kraków, DW 933 Chrzanów – Pszczyna i DW 948 Oświęcim – Kęty. Przez miasto przebiega sieć dróg gminnych i powiatowych. Posiada ono dogodne skomunikowanie autostradą A4 i z dwoma portami lotniczymi Polski południowej, Kraków-Balice i Katowice-Pyrzowice. Zaletą położenia geograficznego Oświęcimia jest bliskość znaczących ośrodków miejskich: aglomeracji krakowskiej, aglomeracji bielskiej, konurbacji górnośląskiej i szeregu mniejszych miast stanowiących lokalne ośrodki administracyjne oraz gospodarcze.

Rycina 1. Miasto Oświęcim z lotu ptaka (źródło: UM w Oświęcimiu)

Najcenniejszym zasobem przyrodniczym samego Oświęcimia jest rzeka Soła i tereny bezpośrednio nad nią położone, w części objęte ochroną. Oświęcim stanowi ważne miejsce do spędzania czasu wolnego dla mieszkańców nieodległych gmin z Małopolski i Górnego Śląska. Przed wybuchem pandemii COVID-19 miasto oferowało szeroki wachlarz wydarzeń kulturalnych. Dużą popularnością cieszą się Bulwary nad Sołą i miejska przestrzeń, zagospodarowana na cele rekreacyjne: Park Zasole, Park Pojednania Narodów, Park Pokoju, Stare Miasto wraz ze starówką czy naturalne tereny lasów łęgowych wzdłuż rzeki Soły, w sąsiedztwie których rozwijają się usługi okołoturystyczne.

Swoją rozpoznawalność jako miejsce docelowe dla odwiedzających, Oświęcim zawdzięcza przede wszystkim obecności Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, od 1979 roku znajdującego się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Muzeum w 2019 roku odwiedziło 2,32 mln osób, co czyniło ją najczęściej odwiedzaną placówką muzealną w kraju. Pomimo zdominowania wizerunku Oświęcimia przez Były Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady Auschwitz-Birkenau miasto stara się tworzyć alternatywną propozycję dla turystów i mieszkańców, odwołującą się do swojej bogatej, wielowiekowej historii, zasobów i oferty kulturalnej.

Rycina 2. Spływy kajakowe na rzece Soła w Oświęcimiu (źródło: UM w Oświęcimiu)

Mocnymi stronami miasta są przedsiębiorczość i przemysł, co czyni je jednym z ważniejszych ośrodków gospodarczych Małopolski Zachodniej. Spośród licznych przedsiębiorstw tu funkcjonujących za najważniejszą należy uznać grupę Synthos S.A., będącą jednym z największych producentów surowców chemicznych w Europie. Ważne jest też funkcjonowanie na terenie Oświęcimia mniejszych firm, których rozwój odbywa się na terenie liczącej 400 ha Miejskiej Strefy Gospodarczej, zlokalizowanej we wschodniej części miasta. Na koniec 2019 roku w Oświęcimiu zarejestrowanych było 4346 podmiotów gospodarczych. W mieście działa także Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o., prowadzące m.in. dwa inkubatory przedsiębiorczości. Utworzono także specjalny program zachęcający przedsiębiorców do inwestowania na terenie miasta poprzez zwolnienia podatkowe. Istotną gałęzią w strukturze gospodarczej w ostatnich latach jest również turystyka i branże z nią powiązane.

Rycina 3. Oświęcimski Inkubator Przedsiębiorczości – Miejska Strefa Aktywności Gospodarczej (źródło: UM w Oświęcimiu)

Oświęcim stanowi znaczący ośrodek gospodarczy Małopolski Zachodniej, natomiast z racji położenia miasto wykazuje bardzo silne powiązania gospodarcze z Górnym Śląskiem – tamtejsze przedsiębiorstwa stanowią miejsce pracy dla wielu oświęcimian. Profil gospodarczy miasta i ziemi oświęcimskiej, oparty w dużej mierze na przemyśle ciężkim i wydobywczym sprawia, że region czekają znaczące przeobrażenia, wynikające z konieczności realizacji polityki dekarbonizacji do 2050 roku, a objęcie tej części Małopolski  Sprawiedliwą Transformacją należy traktować jako szansę na realizację szeregu inwestycji całkowicie zmieniających oblicze miasta i regionu.

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju miasta

Diagnoza zawarta w Strategii Rozwoju Miasta Oświęcim na lata 2021-2030 wskazuje na pogarszającą się sytuację demograficzną w mieście, wyrażającą się przez postępujący spadek liczby mieszkańców przy starzeniu się społeczeństwa i zjawisku wyludniania się miasta na rzecz terenów wiejskich. Oświęcim, ze względu na swoją specyfikę wynikającą z podziału administracyjnego na gminę miejską oraz okalającą miasto gminę wiejską, znajduje się w szczególnej sytuacji, nie posiadając terenów wiejskich w swoich granicach. Stąd też znacznie silniej w statystykach zaznaczają się trendy związane z migracją i osiedlaniem się dotychczasowych mieszkańców na tereny podmiejskie, niż ma to miejsce w przypadku gmin miejsko-wiejskich.

Do wyzwań stojących przed miastem w najbliższych latach zaliczono m.in. konieczność kreowania pozytywnego wizerunku Oświęcimia jako miejsca atrakcyjnego do zamieszkania dla potencjalnych nowych mieszkańców, współpracę z prywatnymi inwestorami branży deweloperskiej  i poprawę dostępności budynków mieszkalnych. Ponadto miasto będzie w dalszym ciągu kontynuowało politykę budowy nowych mieszkań w systemie odroczonej własności poprzez spółkę miejską Oświęcimskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego.

Misja miasta przedstawiona w dokumencie strategicznym określa najważniejsze priorytety i odpowiedzialności dla władz Oświęcimia przy kształtowaniu polityki jego rozwoju. Strategia określa Oświęcim do roku 2030 jako miasto bezpieczne, komfortowe, inspirujące i prorozwojowe dla jego mieszkańców oraz  przedsiębiorców; realizujące również politykę współpracy z sąsiednimi jednostkami samorządowymi w ramach regionu Małopolski Zachodniej poprzez powołane Stowarzyszenie „Forum Małopolski Zachodniej”; także jako  miasto pamięci i inicjatyw pokojowych, które rozwija się i patrzy w przyszłość dla Polski i świata.

Natomiast według wizji określonej w Strategii Oświęcim do roku 2030 będzie nowoczesnym miastem z atrakcyjnymi warunkami mieszkaniowymi, zielonymi przestrzeniami, rozwijającą się gospodarką i szerokim wachlarzem usług, w tym społecznych. Miasto ma być dobrze skomunikowane, świadome własnej historii oraz ma być promotorem edukacji pokojowej o wiodącej roli w Małopolsce Zachodniej.

Władzom miasta zależy na wykreowaniu atrakcyjnych warunków mieszkaniowych dla obecnych i przyszłych mieszkańców Oświęcimia tak, by ograniczyć lub co najmniej zatrzymać postępujący obecnie spadek liczby mieszkańców miasta. Jednym z siedmiu obszarów strategicznych, wykreowanych podczas opracowania Strategii jest obszar „Miasto do zamieszkania”, który grupuje działania z zakresu kształtowania przyjaznej przestrzeni i infrastruktury miejskiej oraz wzmacniania dostępności zasobów mieszkaniowych i infrastruktury technicznej. Działania te decydują o atrakcyjności osadniczej miasta i mają stanowić odpowiedź na obserwowane obecnie procesy demograficzne.

Jako jedno z kluczowych zadań w obliczu wzmożonej suburbanizacji, odpływu mieszkańców do gmin ościennych oraz migracji edukacyjnych i zarobkowych do dużych ośrodków jest zwiększenie zasobów mieszkaniowych o konkurencyjnej jakości. Wśród kierunków działań wpisujących się w ten cel wymieniono m.in. zachęcanie do zamieszkania w Oświęcimiu w ramach kontynuacji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu”, zwiększanie powierzchni terenów przeznaczanych pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną i jednorodzinną poprzez opracowywanie i zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, budowę budynków wielorodzinnych przez Oświęcimskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego w systemie odroczonej własności oraz bieżący monitoring planów inwestycji deweloperskich i współpracę administracyjną.

Również działania ujęte w Gminnym Programie Rewitalizacji Miasta Oświęcim na lata 2015-2025 są nakierowane na poprawę jakości życia w mieście. Zaplanowane w ramach tego dokumentu strategicznego działania dotyczące zasobów mieszkaniowych koncentrują się głównie na modernizacji i remontach w  istniejących już obiektach, będących w zarządzie Zarządu Budynków Mieszkalnych w Oświęcimiu.

Rycina 4. Ekomajówka na Palcu Pokoju w Oświęcimiu (źródło: UM w Oświęcimiu)

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 11. Zrównoważone miasta i społeczności z perspektywy Oświęcimia

Oświęcim jak wiele podobnych miast w Polsce zmaga się z problemami starzenia się społeczeństwa i depopulacji, które wynikają m.in. z ujemnego salda migracji i procesu rozlewania się miast. Ze względu na uwarunkowania geograficzne i podział administracyjny na miasto i okalającą gminę wiejską w ostatnich latach obserwuje się znaczny odpływ mieszkańców miasta na tereny gminy wiejskiej. Powoduje to nie tylko utratę mieszkańców przez miasto, ale i zmniejszone wpływy do budżetu, co bezpośrednio przekłada się na kondycję finansową samorządu. Mieszkańcy gminy wiejskiej chętnie korzystają z kompleksowych i łatwo dostępnych usług społecznych na terenie miasta, np. edukacyjnych, zdrowotnych, administracyjnych oraz z oferty czasu wolnego. Wielu mieszkańców miasta wyjeżdża do większych ośrodków w celach edukacyjnych a następnie nie wraca do Oświęcimia. Często też wykształceni mieszkańcy emigrują w celach zarobkowych.

Samorząd Oświęcimia od wielu lat prowadzi działania na rzecz poprawy warunków życia w mieście. Plany inwestycyjne, plany długoterminowe zapisane w dokumentach strategicznych i inne działania realizowane przez miejski samorząd są szeroko konsultowane z przedstawicielami społeczności lokalnej. Również podczas konsultacji społecznych organizowanych w ramach opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dyskutowane są kwestie związane z terenami, które mają być przeznaczone pod inwestycje mieszkaniowe.

W ramach działań na rzecz poprawy warunków życia w mieście oraz przeciwdziałania spadkowi liczby mieszkańców władze lokalne od 2020 roku prowadzą cyklicznie kompleksową kampanię promocyjną „Zamieszkaj w Oświęcimiu”. Zauważa się również konieczność zwiększenia atrakcyjności dostępnych w mieście usług, przestrzeni publicznych i infrastruktury, tak by miasto mogło lepiej konkurować o mieszkańców z innymi jednostkami. Oprócz inwestowania w zasoby komunalne i działalności Oświęcimskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego władze miasta promują również realizowane w mieście inwestycje deweloperskie i ofertę lokalnego rynku wtórnego, by szerszym wachlarzem dostępnych nieruchomości móc skuteczniej przekonywać potencjalnych mieszkańców do osiedlenia się właśnie w Oświęcimiu.

Rycina 5. Jeden z billboardów w ramach trzeciej edycji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu” (źródło: UM w Oświęcimiu)

Rozdział 3. Droga Oświęcimia do doskonałości w realizacji 11. Celu Zrównoważone miasta i społeczności

3.1. Działania miasta w drodze do realizacji Celu 11. Zrównoważone miasta i społeczności

Chcąc przeciwdziałać procesowi odpływu mieszkańców Oświęcimia, miasto zorganizowało już trzy odsłony kampanii promocyjnej „Zamieszkaj w Oświęcimiu”, której celem jest przyciągnięcie nowych mieszkańców Oświęcimia. W ramach akcji, która jest promowana m.in. na miejskich billboardach, powstała strona internetowa, www.oswiecim.pl/zamieszkaj, gdzie publikowane są treści dotyczące atutów zamieszkania w mieście. Na stronie prezentowana jest również aktualna oferta mieszkaniowa zarówno rynku pierwotnego, jak i wtórnego.

Na podstawie porozumień zawartych z inwestorami realizującymi inwestycje mieszkaniowe na terenie Oświęcimia na stronie zamieszczono odnośniki do stron internetowych deweloperów i pośredników nieruchomości prezentujących oferty mieszkań, domów lub działek inwestycyjnych zlokalizowanych w Oświęcimiu. Planowane i realizowane przez inwestorów osiedla mieszkaniowe jednorodzinne i wielorodzinne w Oświęcimiu cieszą się dużym zainteresowaniem, co świadczy o popycie na tego typu nieruchomości. Potencjalny mieszkaniec może w łatwy i dostępny sposób sprawdzić aktualną ofertę mieszkaniową bez przeszukiwania Internetu.

Miasto od 2020 roku zrealizowało już trzy odsłony kampanii promocyjnej. W ramach pierwszej edycji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu” na billboardach miejskich umieszczono informację dotyczącą strony internetowej zawierającej odnośnik do aktualnych ofert mieszkaniowych z rynku pierwotnego i wtórnego.

Potencjalni mieszkańcy mogą w jednym miejscu znaleźć informację na temat wszystkich dostępnych ofert mieszkaniowych na terenie miasta.

Rycina 6. Billboard z pierwszej edycji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu (źródło: UM w Oświęcimiu)

W ramach drugiej edycji akcji promowano planowane lub realizowane inwestycje mieszkaniowe na terenie Oświęcimia. W ramach kampanii przedstawiono dziewięć wizualizacji inwestycji deweloperskich wraz z ich lokalizacją, zamieszczono projekty billboardów wraz z odnośnikami do stron internetowych poszczególnych podmiotów, które udzielają szczegółowych informacji dotyczących prowadzonych inwestycji i warunków nabycia dostępnych lokali mieszkaniowych.

Zarówno w przypadku pierwszej, jak i drugiej edycji akcji wśród promowanych inwestycji znalazły się także mieszkania wybudowane przez Oświęcimskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.  – miejską spółkę realizującą społeczne budownictwo mieszkaniowe, w tym oferującą najem mieszkań w połączeniu z ich zakupem w systemie odroczonej własności.

Rycina 7. Jeden z billboardów w ramach drugiej edycji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu” (źródło: UM w Oświęcimiu)

W trzeciej edycji kampanii mieszkaniowej na billboardach znajdujących się w czterech lokalizacjach wjazdowo-wyjazdowych z oraz do miasta, a także na  stronie internetowej, przedstawiono społeczne i gospodarcze atuty miasta, ukazujące różnorodność usług oferowanych przez miasto. Do zalet zamieszkania w Oświęcimiu zaliczono m.in. ofertę ulg dla mieszkańców posiadających Oświęcimską Kartę Mieszkańca, ciekawe i zielone miejsca rekreacji, ofertę edukacyjną oraz bogatą ofertę spędzenia czasu wolnego.

Rycina 8. Jeden z billboardów w ramach trzeciej edycji akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu” (źródło: UM w Oświęcimiu)

3.2. Modelowa lokalność – dobra praktyka miasta

Oświęcim to nie tylko miejsce przyjazne dla inwestorów, ale i doskonałe miejsce do życia. Rozwój budownictwa mieszkaniowego, bogata oferta wydarzeń kulturalnych, a także przestrzeń do wypoczynku i rekreacji sprawiają, że Oświęcim to dobre miejsce do zamieszkania. W dziedzinie budownictwa mieszkaniowego na szczególną uwagę zasługuje realizowany przez miejską spółkę – Oświęcimskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego od 2013 roku program budowy mieszkań w systemie odroczonej własności; wybudowanych zostało już sześć bloków (jeden w budowie) dla 197 rodzin (59 w budowie – oddanie III kwartał 2022). System odroczonej własności oznacza, że lokator będzie mógł stać się właścicielem po upływie określonego czasu, nie krótszego niż pięć lat. Warunkiem wynajmu jest wpłata partycypacji w wysokości minimum 30% wartości mieszkania. Jest to dość rzadka oferta na rynku mieszkaniowym nie tylko w Małopolsce, ale i w kraju, że samorząd za pośrednictwem swojej spółki buduje mieszkania na wynajem z możliwością późniejszego wykupu na własność. Oferta przygotowana przez miasto przyciąga dobrą lokalizacją, nowoczesnym designem i rozwiązaniami projektowymi oraz korzystnymi formami finansowania. Dodatkowym atutem jest otrzymanie w pełni wykończonego lokalu, co odróżnia ofertę od propozycji deweloperów i ofert z rynku wtórnego.

3.3. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach ,,Planu Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.3.1. Krótka charakterystyka projektu

Projekt „Zamieszkaj w Oświęcimiu” jest kompleksową kampanią promocyjną, której celem jest przeciwdziałanie spadkowi liczby mieszkańców miasta i przedstawienie promieszkaniowych działań miasta. W ramach „Planu Działań dla Miast” przygotowana zostanie kolejna, czwarta edycja kampanii. Projekt będzie składał się z trzech elementów, wykorzystujących dotychczasowe instrumenty (strona internetowa, billboardy) i nowe rozwiązania:

• „Mieszkanie dla Seniora” – inauguracja programu mieszkań dla seniorów,
• kampania zewnętrzna promująca ofertę mieszkaniową Oświęcimia,
• konferencja tematyczna „Rola towarzystwa budownictwa społecznego w średnim mieście”.

• „Mieszkanie dla Seniora”

Mieszkania dla seniorów realizuje coraz więcej towarzystw budownictwa społecznego (TBS) w kraju. Są to mieszkania dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami lub dysfunkcjami w codziennym życiu, w dostępnych budynkach, lokalizowane w pobliżu szeroko rozumianych usług społecznych i terenów zieleni, dostępne komunikacyjnie. Ponieważ analizy demograficzne wskazują, że w najbliższych latach liczba osób w wieku senioralnym w Polsce będzie rosła, miasto zdecydowało się na rozpoczęcie przez Oświęcimskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego inwestycji, która połączy pokolenia. Koncepcja polega na budowie budynku mieszkalnego na osiedlu Stare Stawy, w którym na parterze będą znajdowały się mieszkania przystosowane do potrzeb seniorów. Projekt ma na celu stworzenie miejsca „kompletnego do życia” to znaczy, że oprócz miejsca do zamieszkania walorem będzie lokalizacja w sąsiedztwie wielu potrzebnych punktów usługowych. Szczególnym elementem nowej inwestycji Towarzystwa Budownictwa Społecznego będzie wydzielona część mieszkań, zlokalizowana na parterze, przeznaczona specjalnie dla seniorów. Lokale te będą projektowane z myślą o osobach w podeszłym wieku i ich potrzebach. Mieszkania na piętrach będę przeznaczone na dotychczasowych warunkach. W Oświęcimiu taki program z myślą o seniorach żyjących w mieście i w okolicy dopiero startuje. Informacje o mieszkaniach senioralnych będą udostępniane na stronie internetowej urzędu miasta i TBS. W ramach kampanii informacyjnej o nowym przedsięwzięciu mieszkaniowym przewiduje się pozyskanie informacji o potencjalnym zapotrzebowania na mieszkania wspomagane dla seniorów.

Rycina 9. Zajęcia dla seniorów prowadzone przez Dzienny Dom Pomocy w Oświęcimiu (źródło: UM w Oświęcimiu)

• Kampania zewnętrzna promująca ofertę mieszkaniową Oświęcimia

W ramach  czwartej edycji kampanii billboardowej przewiduje się poszerzenie zasięgu informacji w układzie przestrzennym (wyjście na zewnątrz miasta przez dodatkowe nośniki takie jak reklama na autobusach miejskich oraz filmik promocyjny z udziałem osób, które w ostatnim czasie przeprowadziły się do Oświęcimia) i merytorycznym (udział Oświęcimskiego TBS). Prezentowane będą zarówno nowe inwestycje mieszkaniowe, jak i atuty miasta jako miejsca do mieszkania. Przewiduje się, że kampania billboardowa ruszy w czerwcu i potrwa do końca sierpnia. Tym razem, aby dotrzeć do szerszego grona odbiorców, miasto umieści reklamę na czterech autobusach miejskich kursujących a terenach podmiejskich, zamieści reklamę w mediach społecznościowych jak Facebook skierowaną do wcześniej zdefiniowanych odbiorców. Ponadto informacja zostanie rozesłana do lokalnych portali i lokalnych gazet.

• Konferencja tematyczna „Rola towarzystwa budownictwa społecznego w średnim mieście”

Towarzystwa budownictwa społecznego w mniejszych miastach mają różne zadania i uwarunkowania. W powszechnym odbiorze znane są działania największych, wielkomiejskich TBS. Natomiast wyzwania stojące przed gminnymi towarzystwami w średnich miastach i ich zróżnicowane strategie działania są mniej rozpoznawalne. Oświęcimskie TBS należy do najbardziej aktywnych towarzystw funkcjonujących w średnich miastach, ma też swoją specjalizację – najem mieszkań z odroczoną własnością. Jesienią 2022 roku Oświęcimskie TBS we współpracy z Izbą Gospodarczą TBS zorganizuje konferencję pod tytułem „Rola towarzystwa budownictwa społecznego w średnim mieście”. Jej celem będzie promocja miasta Oświęcimia i działalności TBS w zakresie tworzenia dobrych warunków zamieszkiwania”. Ponadto przedyskutowane zostaną zagadnienia udziału TBS w realizacji polityk mieszkaniowych miast, strategie działalności TBS w średnich miastach, lokalne instrumenty i programy zwiększania dostępności mieszkań na wynajem.

Odbiorcami projektu mają być zarówno osoby, które poszukują mieszkania i zastanawiają się nad miejscem osiedlenia (pkt. 1 i 2) oraz szeroko rozumiane środowiska opiniotwórcze w sferze polityki mieszkaniowej gmin (pkt 3).

Całość czwartego etapu kampanii „Zamieszkaj w Oświęcimiu” ma zachęcić się do zamieszkania właśnie w Oświęcimiu, przy czym aktualnych mieszkańców ma nakłonić do pozostania w mieście, a potencjalnych nowych mieszkańców do podjęcia decyzji o wyborze Oświęcimia jako miejsca osiedlenia.

Planowany termin realizacji projektu od II do IV  kwartału 2022 roku.

3.3.2. Realizacja i wdrażanie

W drugim kwartale 2022 roku realizowana będzie kolejna edycja kampanii promocyjnej „Zamieszkaj w Oświęcimiu”. Podmiotami zaangażowanymi w jej realizację będzie Urząd Miasta Oświęcimia oraz Oświęcimskie TBS Sp. z o.o. Oczekuje się, że do realizacji projektu włączą się miejscowe organizacje pozarządowe i media lokalne.

W ramach akcji zostanie wyklejona reklama na czterech autobusach Miejskiego Zakładu Komunikacji Sp. z o.o. obsługujących linii podmiejskie. Dzięki tej formie promocji informacja o projekcie dostępna będzie nie tylko w mieście, ale i w gminach znajdujących się w odległości około 15 km od Oświęcimia.  W samych autobusach na ekranach również zostanie wyświetlona  prezentacja dotycząca akcji „Zamieszkaj w Oświęcimiu”.

Ponadto informacja na temat akcji promocyjnej będzie zamieszczona w formie reklamy na Facebooku z precyzyjne kierowanym komunikatem do grupy docelowej, to znaczy  młodych ludzi i seniorów. Informacja zostanie dopasowana do potrzeb wcześniej zdefiniowanych odbiorców, tj. mieszkańców okolicznych miejscowości, w tym Śląska, konkretnej grupy wiekowej, określonych zainteresowaniach, a także poszukujących nowego miejsca zamieszkania.

3.3.3. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Oczekiwanym rezultatem projektu „Zamieszkaj w Oświęcimiu” jest zatrzymanie lub też znaczące spowolnienie negatywnego trendu zmniejszającej się liczby mieszkańców miasta oraz przyciągnięcie do miasta osób szukających swojego miejsca do życia. Kampania i strona internetowa promująca inwestycje realizowane na terenie miasta, ofertę rynku wtórnego i atuty miasta przemawiające za osiedleniem się właśnie w Oświęcimiu mają ułatwić zbieranie informacji na temat miasta, jego oferty mieszkaniowej oraz ułatwić kontakt z pośrednikami w obrocie nieruchomościami, firmami deweloperskimi i Oświęcimskim TBS. Akcja ma zachęcić samodzielne, przedsiębiorcze osoby do osiedlenia się na terenie miasta i jest uzupełnieniem do oferowanych przez miasto mieszkań komunalnych.

Rezultatem projektu będzie też raport „TBS w średnich miastach”, podsumowujący wyniki planowanej konferencji. Będzie on udostępniony na stronach internetowych Oświęcimskiego TBS i na stronie Izby Gospodarczej TBS.

Projekt cyklicznej kampanii promocyjnej, mającej na celu przyciągnięcie nowych mieszkańców, ma przyczynić się do upowszechnienia dobrych praktyk także wśród innych miast. Wypracowane narzędzia będą mogły być odwzorowywane i wykorzystywane przez inne jednostki samorządu terytorialnego w celu walki z depopulacją.

Rozdział 4. Deklaracja kierunku dalszego działania w ramach Dziedzictwa WUF11 (WUF11 Legacy) w latach 2023-2024

Oświęcim w swoich działaniach bieżących i strategicznych dąży do realizacji idei miasta zrównoważonego. Ten kierunek będzie kontynuowany w ramach dziedzictwa WUF11 w następnych latach. Kontynuowane będą dwa elementy projektu realizowanego w ramach „Planu Działań dla Miast”, tj. program mieszkań dla osób starszych i kampania promocyjna „Zamieszkaj w Oświęcimiu”.

Rozdział 5. Rekomendacje na bazie doradztwa

Źródłem rekomendacji dla innych miast będą doświadczenia miasta Oświęcimia w zakresie wdrożenia programu mieszkań dla osób starszych, programu mieszkań z odroczoną własnością, realizowanego przez Oświęcimskie TBS, wnioski z kilkuletnich doświadczeń w prowadzeniu kampanii promującej miasto jako miejsce osiedlenia się. Również efekty konferencji na temat roli TBS w średnich miastach – planowany raport pokonferencyjny – będzie służył innym miastom średniej wielkości.