Puławy

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Puławy biorą udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach w obiegu zamkniętym – praktyczne aspekty wdrożenia gospodarki cyrkularnej w wybranych obszarach polityki miejskiej”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Puławy uczestniczą w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast oraz szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Puław realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach w obiegu zamkniętym – praktyczne aspekty wdrożenia gospodarki cyrkularnej w wybranych obszarach polityki miejskiej” odwołują się do 12. i 4. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz dobra jakość edukacji. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Puław wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Puław.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez miasto Puławy działań w Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 4. Dobra jakość edukacji

1.1. Krótka charakterystyka miasta

Puławy są gminą miejską położoną w zachodniej części województwa lubelskiego. Razem z dziesięcioma innymi gminami tworzą powiat puławski, którego są siedzibą, od zachodu graniczący z województwem mazowieckim. Miasto położone jest na Nizinie Mazowieckiej tuż przy granicy z Wyżyną Lubelską nad Wisłą, na skraju Małopolskiego przełomu Wisły. Puławy zlokalizowane są w odległości około 115 km od Warszawy i około 45 km od Lublina (w linii prostej).

Miasto o powierzchni 51 km² liczy 46 955 mieszkańców (BDL GUS, 2020), czyli o ponad 6% mniej niż w 2010 roku, gdy mieszkało tu nieco ponad 50 000 osób (BDL GUS, 2010). Spadek ludności jest przede wszystkim spowodowany ujemnym saldem migracji. W tym czasie z Puław wyprowadziło się bowiem aż o ponad 2000 osób więcej niż tu zamieszkało. Co znamienne, miasto opuszczają głównie ludzie młodzi (w wieku 25-34 lata). Efektem niekorzystnych trendów migracyjnych, a jednocześnie drugą przyczyną problemu depopulacji, jest ujemny przyrost naturalny. W ciągu minionej dekady urodziło się tu o przeszło 1000 osób mniej, niż zmarło. Największą różnicę (299 osób) odnotowano w ostatnim roku, a według prognozy GUS w przyszłych latach będzie ona jeszcze większa. To wszystko wpływa na starzenie się puławskiego społeczeństwa. Rosnącej liczbie seniorów towarzyszy spadek liczebności najmłodszych grup wiekowych. Pociąga to za sobą istotne konsekwencje dla rozwoju miasta.

Miasto ma szerokie zaplecze funkcjonalne. Jest ośrodkiem przemysłowym, m.in. przemysłu chemicznego, farmaceutycznego i budowlanego oraz naukowym – znajduje się ty sześć instytutów naukowo-badawczych (m.in. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Nowych Syntez Chemicznych) i szkoły wyższe. Na terenie miasta zlokalizowana jest podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice o powierzchni ponad 100 hektarów.

Puławy są częścią tzw. trójkąta turystycznego Puławy-Kazimierz Dolny-Nałęczów. Znajduje się tu pierwsze na ziemiach polskich i zarazem najstarsze w Europie Środkowej muzeum – Muzeum Czartoryskich z siedzibą w pałacu Czartoryskich. Historycznie Puławy, będące niegdyś niewielką osadą handlowo-rybacką położoną przy przeprawie przez Wisłę, a następnie wsią szlachecką, należały do Małopolski – początkowo do ziemi sandomierskiej, następnie – lubelskiej. Rozwój miejscowości w dużym stopni wiązał się z rodziną Czartoryskich. Wśród najważniejszych zabytków Puław można wymienić kompleks pałacowo-parkowy, a także budynek dawnego magistratu miejskiego i dawną cerkiew św. Trójcy świadczącą o dawnym wielokulturowym charakterze miasta. Miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1906 roku, a następnie w okresie międzywojennym zaczął rozwijać się przemysł. Utworzono tu Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego. Kolejny znaczący rozwój miejscowości nastąpił w związku budową Zakładów Azotowych na podstawie decyzji polskich władz z 1960 roku, które obecnie są  największym polskim wytwórcą nawozów azotowych, melaminy i kaprolaktamu. Spowodowało to znaczny wzrost liczby ludności i zmianę charakteru miejscowości – z małego miasteczka na miasto przemysłowe.

Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych przy ul. Dęblińskiej 96 w Puławach jest zarządzany przez Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. (ZUK) z siedzibą w Puławach przy ul. Dęblińskiej 2. ZUK działa jako spółka komunalna gminy, która rozpoczęła swą działalność w 1997 roku, i świadczy usługi w celu zaspokajania potrzeb mieszkańców w zakresie świadczenia usług publicznych, w tym: utrzymania składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne; unieszkodliwiania odpadów komunalnych; utrzymania czystości i porządku; utrzymania cmentarzy komunalnych: utrzymania zieleni gminnej i zadrzewień oraz zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom.

Rycina 1. ZUK w Puławach (źródło: ZUK w Puławach)

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju miasta

Odpady komunalne z terenu miasta Puławy są przekazywane do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (ZUOK) prowadzonego przez Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Puławach i tam poddawane procesom przetwarzania. Obecnie ZUOK posiada status instalacji komunalnej, a bieżące możliwości przetwórcze zakładu osiągają wielkość 60 000 Mg/rok przy pracy dwuzmianowej.

W 2019 roku z terenu miasta zostało zebranych 20 060,200 Mg odpadów, z czego 51% stanowiły odpady zbierane selektywnie, natomiast 49% to odpady zmieszane. W poniższej tabeli zamieszczono dane dotyczące ilości odpadów odebranych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych oraz zebranych w PSZOK w 2019 roku. W grudniu 2015 roku Komisja Europejska przyjęła pakiet dotyczący gospodarki odpadami i obiegu zamkniętego, w którym jednym z kluczowych elementów jest wspólny cel dla całej Unii Europejskiej, dotyczący wzrostu poziomu recyklingu odpadów do 2030 roku (opakowaniowych do 75%, komunalnych do 65%). Ustalono także wiążący cel zakładający ograniczenie ilości wszystkich składowanych odpadów do maksymalnie 10% do 2030 roku. W ramach pakietu przewiduje się m.in. wprowadzanie przez państwa członkowskie obligatoryjnego selektywnego zbierania bioodpadów.

Rycina 2. Ilość odpadów odebranych w mieście Puławy w 2019 roku w zależności od miejsca wytworzenia oraz miejsca ich przyjęcia (źródło: Roczna analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie miasta Puławy w 2019 roku)

Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji związane jest z rozwojem i budową linii technologicznych do ich przetwarzania, w tym:

• kompostowni odpadów organicznych zbieranych selektywnie,
• instalacji do fermentacji odpadów organicznych zbieranych selektywnie,
• instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych z komponentem przekształcania odpadów pochodzących z przetworzenia odpadów komunalnych oraz RDF, z odzyskiem energii, przy uwzględnieniu wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu.

Plan Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego wyznacza cele w gospodarce odpadami na lata 2016-2030. Wśród 13 celów znalazły się m.in. zmniejszenie ilości powstających odpadów (ograniczenie marnotrawienia żywności, wprowadzenie selektywnego zbierania bioodpadów z zakładów zbiorowego żywienia); zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat należytego gospodarowania odpadami komunalnymi (w tym odpadami żywności i innymi odpadami ulegającymi biodegradacji); zapewnienie jak najwyższej jakości zbieranych odpadów przez odpowiednie systemy selektywnego zbierania odpadów w taki sposób, aby mogły one zostać w możliwie najbardziej efektywny sposób poddane recyklingowi; zmniejszenie udziału zmieszanych odpadów komunalnych w całym strumieniu zbieranych odpadów (zwiększenie udziału odpadów zbieranych selektywnie); zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie; kontynuacja prowadzenia przez gminy gospodarki odpadami w ramach regionów gospodarki odpadami komunalnymi.

Część zadań zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) są w stanie podjąć samodzielnie bądź we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego należącymi do poszczególnych regionów gospodarki odpadami, pozostałe zaś wymagają ścisłej współpracy wszystkich uczestników systemu zarówno na szczeblu krajowym, jak i wojewódzkim i regionalnym. Poza niezbędnymi zasobami organizacyjnymi, w tym odpowiednią liczbą instalacji przetwarzających odpady spełniających odpowiednie wymagania techniczne i prawne, konieczna jest szeroko zakrojona kampania edukacyjna. Bez realizacji tego założenia nie będzie możliwe osiągnięcie wyznaczonych celów w określonym czasie lub ich skutek będzie niezadowalający. Cele możliwe do realizacji samodzielnie przez ZZO lub we współpracy z samorządami gminnymi to zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat należytego gospodarowania odpadami komunalnymi, planowanie systemów zagospodarowania odpadów w regionach zgodnych z hierarchią sposobów postępowania z odpadami oraz zapewnienie jak najwyższej jakości zbieranych odpadów przez odpowiednie systemy selektywnego zbierania odpadów, w taki sposób, aby mogły one zostać w możliwie najbardziej efektywny sposób poddane recyklingowi.

W odpowiedzi na zmieniające się uwarunkowania społeczno-gospodarcze i nowe wyzwania, przed którymi stoi miasto, koniec okresu programowania środków z funduszy europejskich oraz zmiany w podejściu do prowadzenia polityki rozwoju sprawiły, że konieczna stała się aktualizacja poprzedniej Strategii Rozwoju Miasta Puławy do roku 2020 z perspektywą do 2030 roku. Powstała nowa Strategia Rozwoju Miasta Puławy do 2030 roku.

Według wizji przedstawionej w strategii Puławy przyszłości mają być harmonijnie rozwiniętym, inteligentnym miastem o wysokiej jakości życia, wyróżniającym się w regionie pod względem atrakcyjności rynku pracy, poziomu przedsiębiorczości mieszkańców i różnorodności działających tu branż, przyciągającym młodych ludzi, w pełni wykorzystującym potencjał swoich mieszkańców oraz osiągającym korzyści ze współpracy z innymi jednostkami samorządowymi, największymi pracodawcami oraz instytutami naukowymi.

W ramach celu strategicznego miasto atrakcyjnego życia wymieniono cele operacyjne takie jak Miasto ekologiczne i efektywne usługi komunalne. W ramach celu strategicznego – Miasto sprawnie zarządzane wymieniono cele – Miasto inteligentne i Profesjonalne usługi publiczne.

Rycina 3. Drzewo celów strategicznych i operacyjnych (źródło: UM Puławy)

W ramach celu – Miasto ekologiczne wyznaczono kierunek działań związany z prowadzeniem kampanii ekologicznych podnoszących świadomość ekologiczną mieszkańców, dotyczących m.in. segregowania śmieci, ograniczania zużycia wody, zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów itp. W ramach celu – Efektywne usługi komunalne pojawiły się działania związane z poprawą efektywności systemu gospodarki odpadami na każdym jej etapie.

Nowa strategia rozwoju miasta wpisuje się w trzy cele szczegółowe Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 z perspektywą do 2030 roku przyjętej przez Radę Ministrów w 2017 roku – Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną, Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony oraz Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu. Jeśli chodzi o strategię rozwoju Puław, to wpisują się w nie: Miasto ekologiczne, Profesjonalne usługi publiczne i Miasto inteligentne.

Rycina 4. Fragment strategii rozwoju miasta (źródło: UM Puławy)

Program ochrony środowiska dla gminy Miasto Puławy na lata 2021-2024 z perspektywą na lata 2025-2028 wyznacza cele w 11 obszarach (ochrona klimatu i jakości powietrza; zagrożenia hałasem; pola elektromagnetyczne; gospodarowanie wodami; gospodarka wodno-ściekowa; gleby i zasoby geologiczne; gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów; zasoby przyrodnicze; zagrożenia poważnymi awariami; edukacja; monitoring środowiska).

W ramach planowanych zadań są nie tylko działania związane z rozbudową systemu odbioru odpadów komunalnych, ale także działania edukacyjne, m.in. organizacja wycieczek przyrodniczych, konkursów i olimpiad, projektu ekologicznego, konkursu „Odpady segregujesz – dobrze postępujesz”, działania edukacyjne w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz właściwego postępowania z odpadami (w tym odpadami żywności i innymi odpadami ulegającymi biodegradacji), organizacja pikników ekologicznych.

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 4. Dobra jakość edukacji z perspektywy Puław

Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw zniesiono regiony gospodarki odpadami komunalnymi, a także wskazano instalacje komunalne (zamiast dotychczasowych regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK)), tj. instalacje zapewniające:

• mechaniczno-biologiczne przetwarzanie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych i wydzielanie z niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku,
• składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych.

Na podstawie art. 38b ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (t.j. Dz.U. 2020, poz. 797 z późn. zm.) marszałek województwa lubelskiego w Biuletynie Informacji Publicznej prowadzi listę:

• funkcjonujących instalacji spełniających wymagania dla instalacji komunalnych, które zostały oddane do użytkowania i posiadają wymagane decyzje pozwalające na przetwarzanie odpadów, o których mowa w art. 35 ust. 6 ustawy o odpadach;
• instalacji komunalnych planowanych do budowy, rozbudowy lub modernizacji.

Dotychczas funkcjonujące na terenie województwa lubelskiego regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych stały się instalacjami komunalnymi i na listę, o której mowa powyżej, zostały wpisane z urzędu.

W mieście Puławy systemem gospodarki odpadami objęci są właściciele nieruchomości zamieszkanych, natomiast odbiór odpadów od właścicieli nieruchomości niezamieszkanych (firmy, instytucje) odbywa się na podstawie umów cywilno-prawnych. Za odbiór i transport odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkanych na terenie miasta odpowiada Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach. W Puławach funkcjonuje punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) prowadzony przez ZUK, do którego przyjmowane są odpady z grup: 15 (odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach), 16 (odpady nieujęte w innych grupach), 17 (odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej [włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych]) oraz 20 (odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie).

W prawidłowo działającym systemie gospodarki odpadami – poza niezbędnymi zasobami organizacyjnymi, w tym odpowiednią liczbą instalacji przetwarzających odpady spełniających odpowiednie wymagania techniczne i prawne – konieczna jest szeroko zakrojona kampania edukacyjna. Bez realizacji tego założenia nie będzie możliwe osiągnięcie wyznaczonych celów w określonym czasie lub ich skutek będzie niezadowalający. Cele możliwe do realizacji samodzielnie przez Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach lub we współpracy z samorządami gminnymi to:

• zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat należytego gospodarowania odpadami komunalnymi (w tym odpadami żywności i innymi odpadami ulegającymi biodegradacji),
• planowanie systemów zagospodarowania odpadów w regionach zgodnych z hierarchią sposobów postępowania z odpadami,
• zapewnienie jak najwyższej jakości zbieranych odpadów przez odpowiednie systemy selektywnego zbierania odpadów, w taki sposób, aby mogły one zostać w możliwie najbardziej efektywny sposób poddane recyklingowi.

Najważniejszymi interesariuszami miejskiego ekosystemu cyrkularnego są mieszkańcy. To do nich skierowane są wszelkie działania edukacyjne na temat rozwijania świadomości odnośnie do ochrony środowiska, promowania dobrych nawyków w postaci segregacji odpadów, jak i zwiększenia stopnia ponownego wykorzystania materiałów bądź odpadów, a co za tym idzie, spadku ilości wytwarzanych przez mieszkańców odpadów.

Najważniejsze jest zwiększenie zaangażowania interesariuszy miasta z sektora gospodarki odpadami i mediów, sfery komercyjnej i rządowej, a także z organizacji społecznych w celu zwiększenia świadomości społeczeństwa w dążeniu do zrównoważonej konsumpcji i produkcji, a tym samym zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów, a dalej ich odpowiednia segregacja.

Rozdział 3. Droga Puław do doskonałości w realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 4. Dobra jakość edukacji

3.1. Działania miasta/Zakładu Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach w drodze do realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 4. Dobra jakość edukacji

Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach realizuje zarówno zadania związane z ciągłym usprawnianiem procesów przyczyniających się do podniesienia jakości wykonywanych usług, a co za tym idzie – mających pozytywny wpływ na środowisko, jak i z edukacją. Dla zakładu ważne jest również podejmowanie działań na rzecz wspierania gospodarki cyrkularnej poprzez przyczynianie się do ponownego wykorzystania przekazanych tam odpadów.

W Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych zarządzanym przez ZUK prowadzone są liczne przedsięwzięcia edukacyjne na temat właściwego gospodarowania odpadami komunalnymi. W latach 2015-2016 z możliwości prelekcji i spotkań z pracownikami ZUOK, połączonych ze zwiedzaniem zakładu, skorzystało ponad 125 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz 102 studentów uczelni wyższych o profilu związanym z ochroną środowiska.

Dzięki zakończonej w 2015 roku modernizacji Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych praktycznie wyeliminowano składowanie odpadów ulegających biodegradacji. Instalacja do kompostowania/stabilizacji o mocy przerobowej wynoszącej 26 000 Mg rocznie nie tylko pozwala – z powodu procesu intensywnej stabilizacji tlenowej – na ograniczenie do minimum biologicznego oddziaływania odpadów pochodzących ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych, ale może zaspokajać potrzeby związane z przetwarzaniem odpadów ulegających biodegradacji.

Dodatkowo, jedna z nielicznych w kraju, instalacja do produkcji biofrakcji zapewnia zagospodarowanie części frakcji podsitowej w procesie fermentacji beztlenowej, jak również wykorzystanie nadmiaru ścieków technologicznych.

Rycina 5. Pryzma stablizatu na placu dojrzewania (źródło: ZUK Puławy)

Rycina 6. Stabilizat przed przesianiem (źródło: Archiwum ZUK Puławy)

Selektywnie zebrane odpady ulegające biodegradacji nie podlegają procesowi składowania, lecz zgodnie z opracowaną technologią są poddawane procesowi kompostowania w kompostowni pryzmowej. Średnio w ciągu roku do instalacji trafia ponad 2300 Mg tych odpadów.

Wartości, jakie posiadają bioodpady, dają możliwość wykorzystania ich do produkcji środka poprawiającego właściwości gleby „Glekomp”, na którego wprowadzenie do obrotu ZUK uzyskał stosowną decyzję Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W 2016 roku sprzedano ponad 1000 Mg tego środka, co stanowiło 100% wielkości całorocznej produkcji.

Rycina 7. Środek poprawiający właściwości gleby „Glekomp” (źródło: Archiwum ZUK Puławy)

Zakłady nie poradzą sobie jednak z realizacją założonych celów, jeśli nie znajdą się odbiorcy na wyprodukowane przez nie surowce. Dzisiaj rynek odpadowy nie jest zainteresowany recyklingiem niektórych produktów wprowadzonych do obrotu, stających się odpadami po zakończeniu swojego „życia”, chociaż stanowi to istotny element zamykania obiegu surowców.

Również samo miasto Puławy podejmuje szereg inicjatyw mających wpływ na środowisko i podniesienie świadomości społecznej na temat jego ochrony. Można do nich zaliczyć m.in. udzielanie dotacji do budowy systemów zbierania wody deszczowej, akcje typu „Puławy – Nastrajamy się na ekologię”, polegające na wymianie śmieci elektrycznych na ozdoby choinkowe, happening „Segregujesz – Zyskujesz”, happening „Dzień Czystego Powietrza” lub happening „Łapmy Wodę”, podczas którego w widowiskowy sposób został przedstawiony problem marnowania wody, organizowane w ramach przedsięwzięcia „Gmina Miasto Puławy dla ekologii” konkurs ekologiczny i olimpiadę ekologiczną, a także powstałe w ramach przedsięwzięcia eco-spoty promujące proekologiczne zachowania w życiu codziennym (segregacja odpadów, ekologiczny transport, oszczędzanie energii i wody), akcje sprzątania świata oraz ochronę nasadzeń nowych drzew miejskich przed suszą. Miasto wydaje również ulotki i broszury związane z ekologią, zapobieganiem powstawaniu odpadów i ich prawidłową segregacją.

3.2.  Modelowa lokalność – dobra praktyka miasta na przykładzie działań Zakładu Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach

Wśród dobrych praktyk realizowanych przez Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach można wymienić kilka projektów i inicjatyw.

• Konkurs plastyczny „Mamy rady na odpady”

ZUK przygotował konkurs plastyczny, na który wpłynęły 62 prace, z których komisja wybrała 12 prac zamieszczonych w kalendarzu w 2021 roku.  Celem konkursu było:

1. rozwijanie świadomości wśród dzieci na temat ochrony środowiska,
2. promowanie dobrych nawyków w postaci segregacji odpadów,
3. motywowanie uczniów do rozwijania pasji artystycznych.

Konkurs organizowany jest w ramach realizacji projektu numer POIS.02.02.00-00- 0005/17 „Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych zlokalizowanego na działkach nr ew. 941/27, 941/30, 941/48, 941/19 i częściowo na działce nr ew. 941/18 w Puławach przy ul. Dęblińskiej”, współfinansowanego w ramach Działania 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi, oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Rycina 8. Przykładowe prace, które wpłynęły na konkurs (źródło: ZUK Puławy)

• Edukacja ekologiczna

W Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych zarządzanym przez ZUK prowadzone są liczne przedsięwzięcia edukacyjne z zakresu właściwego gospodarowania odpadami komunalnymi. W latach 2015-2016 z możliwości z prelekcji i spotkań z pracownikami ZUOK, połączonych ze zwiedzaniem zakładu, skorzystało ponad 125 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz 102 studentów uczelni wyższych o profilu związanym z ochroną środowiska.

We współpracy z Urzędem Miasta Puławy wydano także różnego rodzaju broszury i informatory, w tym m.in. „Drugie życie odpadów” traktujące w szczególności o potrzebie selektywnego zbierania odpadów „u źródła”.

Rycina 9. Broszura „Drugie życie odpadów” (źródło: ZUK w Puławach)

• Środek poprawiający właściwości gleby „Glekomp”

Jako kolejną z dobrych praktyk można wymienić produkcję środka poprawiającego właściwości gleby, w ramach której z powodzeniem wykorzystywane są wartości bioodpadów, które następnie nie muszą podlegać składowaniu.

Rycina 10. Produkt „Glekomp” (źródło: Archiwum ZUK w Puławach)

3.3. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach ,,Planu Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.3.1. Krótka charakterystyka projektu

W Punkcie Wymiany Przedmiotów Używanych „Pełna Półka” można bezpłatnie zostawić niepotrzebne, ale sprawny przedmiot wziąć za darmo. Osoby, które chcą nieodpłatnie pozbyć się używanych, ale sprawnych i nadających się do dalszego użycia przedmiotów, tj. mebli, artykułów gospodarstwa domowego, zabawek, książek, sprzętu sportowego, tekstyliów, dzieł sztuki, mogą zostawić je w punkcie wymiany przy ul. Dęblińskiej 2 (budynek PSZOK). Odwiedzający, którzy potrzebują przedmiotów aktualnie dostępnych w „Pełnej Półce”, mogą nieodpłatnie zabrać je do domu i dać im drugie życie.

Rycina 11. Logo projektu (źródło: ZUK Puławy)

Rycina 12. Informacje na temat projektu (źródło: ZUK w Puławach)

Zdjęcia aktualnie dostępnych przedmiotów zamieszczane są na stronie Facebook – Punkt Wymiany.

Planowany termin realizacji projektu to II kwartał 2022 roku, działania będą kontynuowane także w kolejnych latach.

Rycina 13. Punkt wymiany przedmiotów używanych na terenie PSZOK w Puławach (źródło: ZUK w Puławach)

3.3.2. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Planowane przez Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Puławach działania mają na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. To podstawa do wprowadzania zasad ograniczenia produkcji odpadów, świadomych wyborów konsumenckich, a także prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów na wysokim poziomie. Dzięki działalności Punktu Wymiany Przedmiotów Używanych „Pełna Półka” ZUK daje drugie życie odpadom, a także przyczynia się do zwiększenia świadomości mieszkańców dotyczącej gospodarki cyrkularnej i idei zero waste. Pośrednio projekt może przyczynić się do wsparcia uboższych.

Realizacja projektu ma się przyczynić do:

• zmniejszenia materiałochłonności produkcji,
• zmniejszenia energochłonności produkcji,
• zmniejszenia emisji zanieczyszczeń,
• zwiększenia stopnia ponownego wykorzystania materiałów bądź odpadów,
• spadku ilości wytwarzanych przez mieszkańców odpadów.