Wołomin

Wstęp

Towarzyszący 11. Światowemu Forum Miejskiemu „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” (PDM) to program unikatowy w skali europejskiej. Łączy ponad sto polskich miast, które w różnorodny sposób odpowiadają na lokalne wyzwania zgodne z celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie 2030. Jego celem jest włączenie polskich miast w światową dyskusję na temat trendów zrównoważonej urbanizacji oraz popularyzacja ich wdrażania w ramach zadań własnych miast.

Kryterium kwalifikacji do programu stanowiły dotychczasowe osiągnięcia miast w wybranym celu zrównoważonego rozwoju Agendy 2030. O unikatowym charakterze „Planu Działań dla Miast” przesądza przedstawienie w jednej inicjatywie bogactwa różnorodnych doświadczeń, którymi polskie miasta mogą dzielić się z innymi. Program PDM prowadzony był równolegle do prac nad nową Krajową Polityką Miejską 2030 i stanowi jeden z projektów strategicznych ujętych w KPM 2030. Pokazuje dobre praktyki wypracowane już przez polskie miasta w ostatnich latach, aby mierzyć się z wyzwaniami w 17 celach, w tym ubóstwem mieszkańców, nierównościami społecznymi, barierami w rozwoju gospodarczym czy zmianami klimatu. Jednocześnie jak w soczewce dokument skupia się na 2022 roku i ukazuje bogactwo projektów zaplanowanych w miastach na ten rok. Chociaż Światowe Forum Miejskie trwa kilka dni, poprzez te działania jest obecne w ponad 100 polskich miastach przez cały okres realizacji „Planu Działań dla Miast”.

Wołomin bierze udział w Programie „Plan Działań dla Miast. Modelowa lokalność” z projektem „Czysty Wołomin”, co przyczyni się do pozostawienia trwałego wkładu w wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego rozwoju polskich miast dzięki wymianie doświadczeń. Włączając się w światowy trend zrównoważonej przemiany przestrzeni miejskich oraz realizując projekt w ramach „Planu Działań dla Miast”, Wołomin uczestniczy w dyskusji na temat rozwoju terenów zurbanizowanych oraz tworzeniu platformy dla systematycznego udoskonalania i wdrażania dobrych wzorców w lokalnych politykach miejskich. PDM ma na celu upowszechnienie dobrych praktyk zaczerpniętych ze zrealizowanych przedsięwzięć wypełniających Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz promocję osiągnięć poszczególnych miast w ich wypełnianiu, istotnych z perspektywy miast i szukania odpowiedzi na lokalnie występujące problemy, niezależnie od skali projektów lub działań.

Działania Wołomina realizowane w ramach „Planu Działań dla Miast” w projekcie „Czysty Wołomin” odwołują się do 12. Celu Zrównoważonego Rozwoju, tj. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja jako celu głównego oraz Celu 9, tj. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura jako celu uzupełniającego. Realizacja tego projektu wpisuje się w rozstrzygnięcia strategiczne w dokumentach strategicznych Wołomina wymienionych w raporcie. Zapraszamy do lektury raportu i zapoznania się z wyzwaniami i osiągnięciami Wołomina.

Rozdział 1. Przyczyny podjęcia przez miasto Wołomin działań w Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura

1.1. Krótka charakterystyka miasta

Gmina Wołomin jest gminą miejsko-wiejską, położoną w centralnej części Polski, w środkowej części województwa mazowieckiego, w powiecie wołomińskim, w odległości około 20 km od Warszawy w kierunku północno-wschodnim, stanowiąc część aglomeracji warszawskiej. Miasto Wołomin jest miastem powiatowym. W skład gminy wchodzi 15 sołectw: Czarna, Cięciwa, Duczki, Leśniakowizna, Helenów, Lipinki, Majdan, Mostówka, Nowe Grabie, Nowe Lipiny, Ossów, Stare Grabie, Stare Lipiny, Turów, Zagościniec.

Rycina 1. Gmina Wołomin na tle aglomeracji warszawskiej (źródło: Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Wołomin do 2025 roku)

Historia jest jednym z elementów kształtujących tożsamość kulturową mieszkańców i regionu. Pierwsze wzmianki o Wołominie pochodzą z XV wieku, gdy prawdopodobnie powstała wieś o tej nazwie. Wołomin stał się znaczącą lokalizacją po uruchomieniu linii kolei warszawsko-petersburskiej. Utworzenie stacji kolejowej w 1862 roku spowodowało dynamiczny rozwój miejscowości. Wołomin uzyskał prawa miejskie w 1919 roku, tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Szybki rozwój Wołomina przed I wojną światową doprowadził do powstania licznych zakładów rzemieślniczych: krawieckich, szewskich, małych olejarni, młyna parowego, garbarni. W 1902 roku uruchomiono tu pierwszą fabrykę, natomiast już w 1905 roku powstała huta szkła „Wołomin”, która przyciągnęła do miasta setki ludzi szukających zatrudnienia.

Gmina Wołomin to miejsce, w którym rozegrały się wydarzenia na stałe zmieniające bieg historii. W miejscowości Ossów, położonej w gminie Wołomin, rozegrał się jeden z najważniejszych epizodów militarnych w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, tj. bitwa warszawska, zwana także Cudem nad Wisłą, która została uznana za osiemnastą decydującą bitwę w dziejach świata. W czasie II wojny światowej Wołomin nie poniósł poważniejszych strat infrastrukturalnych. Po wojnie proces uprzemysłowienia miasta oraz bliskie położenie nieopodal stolicy spowodowały napływ ludności z różnych stron Polski.

Rycina 2. Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich „Dom nad Łąkami” (źródło: UM w Wołominie)

Z Wołominem związani byli ludzie nauki, kultury i sztuki. Na uwagę zasługują m.in. Zofia Nałkowska, jej ojciec geograf Wacław Nałkowski oraz siostra, znana rzeźbiarka Hanna Nałkowska (w ich rodzinnym domu mieści się obecnie Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich „Dom nad Łąkami”), aktorzy Michał Znicz i Józef Orwid, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów filmowych Jerzy Lipman, dyrygent Bohdan Wodiczko oraz pieśniarka okresu międzywojennego Wiera Gran.

Rycina 3. Mural na ul. Warszawskiej (źródło: UM w Wołominie)

Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Jerzego Kondrackiego (2000) gmina Wołomin leży w makroregionie Niziny Środkowomazowieckiej i mezoregionie Równiny Wołomińskiej. Mimo względnie wysokiego udziału powierzchni użytków rolnych rolnictwo nie stanowi dominującej gałęzi gospodarki gminy. W 2014 roku powierzchnia zasiewów wynosiła jedynie czwartą część powierzchni gruntów ornych. Wskaźnik lesistości wynosi 14,9%. Terenem z największym stopniem naturalności i o największej różnorodności biologicznej jest dolina rzeki Czarnej i rzeki Długiej oraz zwarte kompleksy leśne. Na terenie gminy znajdują się następujące obszary chronione: Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, Obszar Natura 2000 „Białe Błota” PLH140038 oraz 28 pomników przyrody.

Według danych BDL GUS na koniec 2020 roku gmina Wołomin liczyła 51 726 osób. W mieście zamieszkiwało 36 848 osób, co stanowi 71,2% mieszkańców, na wsi 14 878 osób. Do 2018 roku liczba ludności w gminie stale wzrastała. Od tego czasu zaczęła lekko spadać. W latach 2002-2021 liczba mieszkańców wzrosła o 6,1%. W 2020 roku zanotowano ujemny przyrost naturalny i ujemne saldo migracji. Obecnie Wołomin ma stosunkowo korzystną strukturę ekonomiczną ludności: w 2020 roku 58,4% mieszkańców gminy Wołomin była w wieku produkcyjnym, 19,9% w wieku przedprodukcyjnym, a 21,7% w wieku poprodukcyjnym.

Rycina 4. Pl. 3 Maja w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

1.2. Główne wyzwania i ich ujęcie w strategii rozwoju miasta

W Strategii zrównoważonego rozwoju gminy Wołomin do 2025 roku założenia Celu 12. realizuje Cel strategiczny C4. Wołomin gminą dbającą o ład przestrzenny oraz środowisko wramach celów operacyjnych dotyczących poprawy funkcjonowania gospodarki odpadami (C4.8.) i podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców (C4.5). W chwili uchwalania strategii, w 2016 roku, nie mówiło się jeszcze tak wiele o selektywnej zbiórce odpadów. W związku z tym zadaniami przypisanymi do omawianych celów są głównie działania edukacyjne (prowadzenie programu edukacji ekologicznej w szkołach, jednostkach zarządzonych przez miasto, rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców – dostosowanie programu edukacji do potrzeb Unii Europejskiej, działania mające na celu podniesienie świadomości mieszkańców na temat segregacji śmieci), jak również działania mające na celu zlikwidowanie dzikich wysypisk w lasach i organizacja miejsc odbioru śmieci problemowych.

Natomiast założenia Celu 9. w strategii realizują następujące cele strategiczne i operacyjne:

C1. Wołomin gminą wspierającą przedsiębiorców oraz charakteryzującą się wysoką dynamiką rozwoju gospodarczego:

• C1.1. Wspieranie przedsiębiorczości oraz osób planujących otworzyć działalność gospodarczą,
• C1.2. Prowadzenie gminnej polityki proinwestycyjnej,
• C1.3. Wzrost innowacyjności lokalnej gospodarki.

C2. Wołomin gminą oferującą swoim mieszkańcom wysoki standard życia:

• C2.1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej,
• C2.3. Modernizacja i rozbudowa sieci ulic, w tym nawierzchni dróg, ciągów pieszych, ścieżek rowerowych, parkingów,
• C2.4. Poprawa komunikacji wewnętrznej oraz zewnętrznej,
• C2.8. Budowa, rozbudowa, rewitalizacja i remont bazy kulturalno-społecznej,
• C2.9. Budowa, rozbudowa, rewitalizacja i remont bazy sportowo – rekreacyjnej.

C3. Wołomin gminą zintegrowanego i aktywnego społeczeństwa, zapewniającą wysoki standard realizacji funkcji administracyjnych:

• C3.6. Informatyzacja jednostek użyteczności publicznej.

C4. Wołomin gminą dbającą o ład przestrzenny oraz środowisko:

• C4.6. Promocja odnawialnych źródeł energii,
• C4.7. Budowa, rewitalizacja i remont obiektów kultury oraz obiektów zabytkowych,
• C4.9. Wdrożenie założeń gospodarki niskoemisyjnej.

Do powyższych celów przypisano działania, lecz z uwagi na ich liczbę, odsyła się do lektury strategii.

W Programie Ochrony Środowiska dla gminy Wołomin na lata 2018-2020 z perspektywą do roku 2024 (POŚ) wykonano analizę SWOT dotyczącą gospodarki odpadami, którą zaprezentowano w tabeli poniżej.

Rycina 5. Analiza SWOT z zakresu gospodarki odpadami w gminie Wołomin (źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Wołomin na lata 2018-2020  z perspektywą do roku 2024)

W analizie SWOT jako główne problemy wskazano dzikie wysypiska odpadów i występowanie wyrobów zawierających azbest. Problem dzikich wysypisk należy rozwiązać przez montaż koszy na obszarach przebywania mieszkańców i zwiększone kontrole. Problemem w dalszym ciągu jest niedostateczny poziom świadomości mieszkańców o konieczności prowadzenia segregacji odpadów „u źródła” oraz nielegalne pozbywanie się odpadów.

W POŚ zadania wpisujące się w 12. Cel Zrównoważonego Rozwoju realizuje VIII obszar interwencji – Gospodarka odpadami i zapobieganie powstaniu odpadów. W obszarze tym wyłoniono następujące zadania zgodne z Celem 12.: stała kontrola oraz likwidacja dzikich wysypisk odpadów; kontrole w zakresie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; kontrole zakładów przemysłowych w zakresie gospodarki odpadam; prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych; dofinansowanie zadań związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest; opracowanie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest i programu usuwania azbestu.

Rycina 6. Wołomin z lotu ptaka (źródło: UM w Wołominie)

Rozdział 2. Charakterystyka Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura z punktu widzenia miasta

Mając na uwadze, jak istotnym aspektem z punktu widzenia życia miasta jest gospodarka odpadami, gmina Wołomin od wielu lat podejmuje działania mające na celu ciągły rozwój i udoskonalenie gminnego systemu gospodarki odpadami. W 2020 roku w wdrożyła projekt „17 Celów zrównoważonego rozwoju - Podręcznik dla sygnatariuszy Planu Działań dla Miast , »e-Wołomin – Gmina Dobrych Rozwiązań«”, który jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Elementami projektu są: PLIP – Platforma Informacyjno-Płatnicza, Evenio – aplikacja mobilna, zapewniająca m.in.. dostęp do harmonogramu wywozu odpadów komunalnych wraz z możliwością przypomnienia o wystawieniu pojemnika, SKM – System Komunikacji Mobilnej, SGO – System Gospodarowania Odpadami.

W ramach Celu 12. gmina dąży do zwiększenia świadomości konsumentów przy dokonywaniu codziennych wyborów. Cel jest taki, aby dzięki działaniom edukacyjnym konsumenci brali pod uwagę nie tylko aspekty ekonomiczne i przyzwyczajenia, ale także wpływ wyborów konsumenckich na środowisko. Konsumenci poprzez dokonywane wybory mają pośredni wpływ na producentów. Wspierając tych, których produkcja jest zrównoważona, przyczyniają się do zwiększenia odpowiedzialnej produkcji. Wprowadzanie przez gminę innowacyjnych rozwiązań w zakresie selektywnej zbiórki odpadów (9. Cel Zrównoważonego Rozwoju) przyczynia się do wzrostu zainteresowania tym tematem, co przekłada się na wzrost świadomości ekologicznej i zwiększenie ilości odpadów, w tym niebezpiecznych, poddawanych zbiórce selektywnej.

Głównym wyzwaniem z punktu widzenia zarówno Celu 12., jak i Celu 9. jest dostosowanie infrastruktury systemu gospodarki odpadami do charakteru gminy. Oprócz działań technicznych niezwykle ważne jest ciągłe edukowanie mieszkańców i zwiększanie ich świadomości. Działania takie powinny być podejmowane na wielu płaszczyznach, aby dotrzeć do jak największego grona odbiorców.

Rozdział 3. Droga Wołomina do doskonałości w realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura

3.1. Działania miasta w drodze do realizacji Celu 12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz Celu 9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura

W zakresie 12. Celu Zrównoważonego Rozwoju, oprócz działań zapisanych w punkcie 3.3.1. raportu PDM, gmina Wołomin może poszczycić się następującymi osiągnięciami:

• w 2021 roku gmina została wyróżniona w konkursie „Puchar Recyklingu" w kategorii „Zielona Bateria"; konkurs jest jedynym w Polsce projektem, który w sposób kompleksowy ocenia selektywną zbiórkę odpadów i działania edukacyjne w tym zakresie;

Rycina 7. Wyróżnienie gminy Wołomin w konkursie „Puchar Recyklingu” w kategorii „Zielona Bateria” (źródło: UM w Wołominie)

• akcja „Wymień odpady na sadzonki roślin” – w ramach akcji promocyjnej Selektywnego Punktu Zbierania Odpadów Komunalnych w dniach 4-22 maja 2021 roku mieszkańcy za dostarczenie do PSZOK przy ul. Łukasiewicza 4 w Wołominie zbędnych odpadów wielkogabarytowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego dostawali w prezencie sadzonkę drzewa lub krzewu; rozdano 1470 roślin, zebrano około 19 ton zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz około 20 ton odpadów gabarytowych;

Rycina 8. Plakat akcji „Wymień odpady na sadzonki roślin” w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

Ilość odpadów niesegregowanych odbieranych od mieszkańców w gminie Wołomin w 2021 roku była ponad trzykrotnie większa niż odpadów segregowanych. W 2020 roku stosunek ten kształtował się jak 4:1. W 2021 zmalała ilość odpadów odbieranych z gospodarstw domowych. Przedstawia to poniższe zestawienie.

Rycina 9. Ilość odpadów odbieranych od mieszkańców gminy Wołomin w 2020 i 2021 roku (źródło: Raport o stanie gminy Wołomin za 2020 rok i Raport o stanie gminy Wołomin za 2021 rok)

Ponadto ilość odpadów dostarczonych przez mieszkańców do PSZOK w Wołominie wyniosła: 966,34 ton odpadów remontowo-budowlanych, 20,2 ton zużytych opon, 269,68 ton zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (w 2020 było to 85,30 ton), 1 918,02 ton bioodpadów, 60,52 ton popiołu. Podczas mobilnych zbiórek odebrano: 389,56 ton odpadów wielkogabarytowych, 71,992 ton zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, 3,06 tony przeterminowanych i zużytych leków.

W zakresie 9. Celu Zrównoważonego Rozwoju innowacje dotyczą systemu selektywnej zbiórki odpadów w postaci takich projektów jak Mobilny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (MPSZOK) czy elektroniczna altana śmietnikowa. Ponadto w zakresie tego celu w 2021 roku zrealizowano m.in.:

• budowę centrum przesiadkowego w ciągu ul. Żelaznej i pl. Cicheckiego w Wołominie oraz systemu parkuj i jedź w ciągu ul. Przytorowej w Duczkach wraz z budową ul. Żelaznej w Wołominie i ul. Przytorowej w Duczkach,
• zagospodarowanie terenu gminy Wołomin wzdłuż modernizowanej linii kolejowej – „Budowa ciągu pieszo-rowerowego w ul. Kolejowej w Wołominie na odcinku od ul. Sasina do przejścia podziemnego przy ul. Sikorskiego”,
• rozbudowę sieci dróg rowerowych na terenie gminy Wołomin w ramach ZIT WOF,
• budowę nowoczesnego placu zabaw na terenie Szkoły Podstawowej im. Ignacego Paderewskiego w Zagościńcu,
• modernizację i rozbudowę oświetlenia,
• modernizację budynku MDK w Wołominie.

3.2. Modelowa lokalność – dobra praktyka miasta

Dobrą praktyką gminy jest również rozpoczęcie wdrażania systemu identyfikacji odpadów komunalnych za pomocą kodów kreskowych od maja 2021 roku. Projekt obejmuje zabudowę jednorodzinną i ma na celu usprawnienie systemu gospodarki odpadami. Kody kreskowe są indywidualne, przypisane do konkretnej deklaracji składanej przez mieszkańca do urzędu miejskiego. Wprowadzenie takiego rozwiązania pozwala na monitorowanie selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy.

Kolejną dobrą praktyką jest ogólnodostępność informacji o wprowadzanych innowacyjnych rozwiązaniach. W przypadku kontaktu innych gmin, miast, spółek w konkretnej sprawie pracownicy urzędu dzielą się zdobytą wiedzą i doświadczeniem. Gmina Wołomin bierze udział w konferencjach i spotkaniach eksperckich. Podczas takich spotkań pracownicy chętnie zdobywają nowe doświadczenia, czerpią z wiedzy innych, a także dzielą się swoimi doświadczeniami. W przypadku zainteresowania ze strony innych miast lub gmin projektami wprowadzanymi przez gminę pracownicy chętnie organizują spotkania, telekonferencje, a także udostępniają informacje o działaniach podjętych w celu realizacji wdrażanych projektów.

Gmina przygotowała nowatorskie narzędzia w postaci MPSZOK i elektronicznej altany. Dobra praktyka wdrożenia tych rozwiązań wynika z tego, że tego typu urządzenia bezpośrednio aktywizują osoby z nich korzystające. Daje  też mieszkańcom możliwość praktycznego szkolenia z obsługi takich urządzeń jak elektroniczna altana czy MPSZOK. Podejmowane działania mają ułatwić prowadzenie zbiórki odpadów, a także odpowiadać na potrzeby lokalnej społeczności. Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań również przyczynia się do wzrostu świadomości ekologicznej. Każde kolejne nowowprowadzone w gminie narzędzie wzbudza zainteresowanie tematem gospodarki odpadami, co również przyczynia się do sukcesu ich selektywnej zbiórki.

Ponadto gmina kieruje do mieszkańców różnego rodzaju akcje edukacyjne wymagające różnego wkładu i zaangażowania. Organizuje konkursy i wydarzenia wymagające bezpośredniego udziału mieszkańców, gdyż w przypadku materiałów prasowych bądź radiowych mieszkańcy są jedynie biernymi odbiorcami. W gminie mieszkańcy mają wpływ na poruszane przez Urząd kwestie. Uwzględniane są ich sugestie i propozycje tematów.

3.3. Opis projektu wybranego do realizacji w ramach ,,Planu Działań dla Miast. Modelowa lokalność’’

3.3.1. Krótka charakterystyka projektu

Projekt „Czysty Wołomin” składa się z kilku opisanych poniżej komponentów, które – realizowane kompleksowo –  mogą wpłynąć na wzrost selektywnej zbiórki odpadów.

• Mobilny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych

To specjalne urządzenie zbudowane na bazie kontenera przystosowane do selektywnego zbierania jednocześnie kilkunastu wybranych rodzajów odpadów problemowych wytwarzanych przez mieszkańców. MPSZOK przyjmuje odpady w różnych miejscach na terenie gminy. Mając na uwadze jej rozległość, taki sposób działania jest łatwiej dostępny dla wszystkich mieszkańców. MPSZOK przyjmuje wyłącznie odpady niebezpieczne, farby, lakiery, termometry rtęciowe, świetlówki, lampy energooszczędne, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny niewielkich rozmiarów (np. suszarki, czajniki, lampki, słuchawki itp.), przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych powstałe w gospodarstwach domowych w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki). 

Rycina 10. Mobilny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

• Elektroniczna altana

Funkcjonuje w ramach zawartego porozumienia gminy wraz ze spółką gminną Miejski Zakład Oczyszczania w Wołominie Sp. z o.o., Przedsiębiorstwem Komunalnym w Wołominie Sp. z o.o. oraz wybranymi wspólnotami mieszkaniowymi. Na jednym z osiedli posadowiono nowoczesną altanę śmietnikową. Elektroniczna altana to urządzenie stacjonarne wyposażone w osiem znormalizowanych kontenerów na odpady zbierane selektywnie. Nad każdym pojemnikiem znajduje się czujnik zintegrowany z elektronicznym systemem operacyjnym informujący o poziomie wypełnienia pojemników w altanie. Na ścianach zamontowane zostaną elektromagnetyczne „wrzutnie” na poszczególne rodzaje odpadów. Mieszkańcy korzystają z elektronicznej altany za pomocą karty chipowej, indywidualnie przypisanej do danej deklaracji. Przeznaczony do obsługi zdalnej całego urządzenia system informatyczny pozwala m.in. na precyzyjny odczyt poziomu zapełnienia każdego z kontenerów oraz ewidencję ilości przekazanych odpadów z podziałem na frakcje. 

Rycina 11. Elektroniczna altana w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

• Rzeczyzmiana

Jest to punkt wymiany zbędnych nam rzeczy, które mogą dostać drugie życie, zmieniając właściciela. Punkt znajduje w budynku Urzędu Miejskiego w Wołominie. Do punktu mieszkańcy przynoszą różnego rodzaju ubrania, okrycia wierzchnie, zabawki, książeczki dla dzieci.

Rycina 12. Rzeczyzmiana w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

• Wyprzedaż garażowa

Organizowana jest na terenie gminy Wołomin od 2019 roku. To inicjatywa dla każdego, kto w czeluściach zakamarków trzyma zalegające, nietuzinkowe rzeczy, których chce się pozbyć lub przedmioty codziennego użytku, które dzięki takim akcjom zyskują drugie życie. Ostatnia akcja została zrealizowana 15 maja 2022 roku.

Rycina 13. Wyprzedaż garażowa w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

• Działania edukacyjne

W gminie Wołomin przeprowadzono m.in. cykl 11 spotkań dotyczących prawidłowej segregacji odpadów. Spotkania prowadzone były przez eksperta z "Koalicji 5 frakcji” i odbywały się przy altanach śmietnikowych. „Koalicja 5 frakcji” jest międzysektorową inicjatywą podmiotów, które kreują innowacyjne rozwiązania w zakresie wspierania segregacji i recyklingu odpadów, zwłaszcza opakowaniowych i wzmacniają pozycję konsumentów w procesie zielonej transformacji.

Rycina 14., 15. Jedna z form edukacji ekologicznej – spotkania dotyczące prawidłowej segregacji odpadów (źródło: UM w Wołominie)

• Rodzinny konkurs filmowy

Konkurs został ogłoszony przez gminę z okazji dnia bez śmiecenia. Film miał przedstawiać dowolny aspekt dotyczący segregowania odpadów i promujący tę formę dbania o środowisko.

• Naklejki z informacją, do jakiego pojemnika powinien trafić dany odpad przyklejone na stopniach znajdujących się w Urzędzie Miejskim.

Wybrane zostały najbardziej problematyczne odpady z punktu widzenia mieszkańców gminy.

Rycina 16. Jedna z form edukacji ekologicznej – naklejki na schodach UM w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

• Podkładki na biurka pracowników UM w Wołominie podpowiadające, gdzie powinny trafić typowe odpady biurowe.

Gadżety zaprojektowano we współpracy z „Koalicją 5 frakcji”.

Rycina 17. Edukacja ekologiczna w formie podkładek na biurka pracowników UM w Wołominie (źródło: UM w Wołominie)

•  Wiosenna akcja zbiórki makulatury oraz tworzyw sztucznych

Akcja została zaplanowana w placówkach oświatowych na terenie gminy Wołomin. Zaplanowana akcja ma na celu uświadomienie dzieciom i młodzieży zależności człowieka od przyrody, a przede wszystkim odpowiedzialności za jej stan.

• Edukacja ekologiczna

Jest zadaniem długofalowym. Wysiłek wkładany teraz w kształtowanie nawyków dzieci i młodzieży zaowocuje w przyszłości właściwymi zachowaniami służącymi poprawie jakości środowiska naturalnego.

Rycina 18., 19. Różne formy edukacji ekologicznej (źródło: UM w Wołominie)

• List do sąsiada

Kompania skierowana do uczniów szkół podstawowych gminy Wołomin. Projekt polegał na napisaniu przez uczniów listów skierowanych do swoich sąsiadów. Listy poruszały problem gospodarowania odpadami, ich segregacji, nielegalnego ich pozbywania się poprzez spalanie lub wyrzucenie do lasu, dbania o czystość otoczenia oraz jakość środowiska naturalnego.

Rycina 20. Jeden z listów napisanych przez ucznia w ramach kampanii „List do sąsiada” (źródło: UM w Wołominie)

• Wiosenne porządki

Akcja zorganizowana w kwietniu 2022 roku, w ramach której uprzątnięto teren Białych Błot, otulinę rezerwatu Grabicz, a także terenu wzdłuż rzeki Czarna. W ramach akcji zebrano łącznie ponad cztery tony odpadów.

Rycina 21., 22. Sprzątanie 2022 w otulinie rezerwatu „Grabicz” (źródło: UM w Wołominie)

3.3.2. Produkty/rezultaty z odniesieniem do wskaźników zrównoważonego rozwoju

Realizowane przez gminę Wołomin działania mają na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców. To podstawa do wprowadzania zasad ograniczenia produkowania odpadów, świadomych wyborów konsumenckich, a także prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów na wysokim poziomie. Świadomi mieszkańcy dzięki innowacyjnym narzędziom będącym elementem systemu gospodarki odpadami w praktyce wykorzystują zdobytą wiedzę w celu poprawy jakości środowiska przez poprawną segregację odpadów, świadome wybory, ograniczenie wytwarzania odpadów i wyrzucania przedmiotów wciąż użytecznych.

Rezultatami projektu odnoszącymi się do wskaźników zrównoważonego rozwoju jest:

• stały wzrost udziału odpadów odbieranych selektywnie z gospodarstw domowych,
• poddanie odpadów, zwłaszcza opakowaniowych, recyklingowi,
• selektywna zbiórka odpadów tzw. niebezpiecznych.